به گزارش تابناک گلستان به نقل از ایسنا، مرکز لرزه‌نگاری جمهوری اسلامی ایران نخستین زلزله با قدرت ۲.۹ ریشتر ۲۶ تیرماه دامغان در استان سمنان را لرزاند و پس از آن ۸ زلزله دیگر با قدرت ۲.۹ ریشتر شهر سمنان، ۲.۸ ریشتر کلاته‌خیج سمنان، ۴.۴، ۳.۶ و ۲.۷ ریشتر علی‌آبادکتول گلستان، ۴.۳ ریشتر دیباج سمنان، ۳.۳ ریشتر گلی‌داغ گلستان و ۲.۵ ریشتر دیباج سمنان را لرزاند.
قابل ذکر است که در نخستین روزهای سال ۱۴۰۲ و همزمان با عید سعید نوروز زلزله‌ای به بزرگی ۵ ریشتر در ۱۹ کیلومتری انبارالوم، ۲۲ کیلومتری اینچه‌برون و ۳۳ کیلومتری آق‌قلا در مرکز استان گلستان رخ داد که خود چندین پس لرزه را به همراه داشت.
این زلزله‌ها علاوه بر اینکه باعث رعب و وحشت اهالی مناطق هم مرز دو استان گلستان و سمنان می‌شود، روایت‌گری و انتشار شایعه و نقل قول روایت‌ها را در پی دارد که این مسأله به عنوان چالش بزرگ اجتماعی، خطرناک‌تر از خود زلزله است.
هر چند که از ۱۷ سال گذشته تاکنون زلزله‌ای شدید و مخرب در گلستان رخ نداده است، ولی همچنان این سؤال در اذهان عمومی نقش بسته که «آیا وقوع زمین لرزه‌ای بزرگ در استان محتمل است؟» و یا اینکه «وقوع زلزله‌هایی با قدرت پایین هشدار زمین برای وقوع زلزله‌ای قدرتمند است؟».
برای یافتن پاسخ این سؤالات پای صحبت کارشناسان حوزه زمین‌شناسی می‌نشینیم تا با استناد به علوم مرتبط، پاسخ ابهامات موجود در این زمینه را اطلاع‌رسانی کنیم.
وقوع بیش از ۱۳۳۹ زلزله در گلستان طی ۱۷ سال گذشته
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی پیش‌تر در گفتگو با ایسنا به تشریح داده‌های نوین لرزه‌خیزی ایران از اوایل سال ۱۳۸۵ پرداخت و اظهار کرد: این داده‌ها در شعاع یک درجه از رومرکز زلزله، زمین لرزه‌های ۱۷ سال اخیر جمع‌آوری شده و اطلاعات به دست آمده معرف لرزه‌خیزی گستره رومرکز زلزله بوده و به گونه‌ای که بر اساس داده‌های جمع‌آوری شده در این مدت تعداد ۱۳۳۹ زلزله با بزرگی ۲.۵ ریشتر و بالاتر در گستره اطراف رومرکز از سال ۲۰۰۶ میلادی تا زمان وقوع زلزله ۵ ریشتری انبارالوم استان گلستان (مدت ۱۷ سال) به ثبت رسیده است.
دکترعلی بیت‌اللهی با بیان اینکه از این تعداد زلزله به ثبت رسیده، ۲ زمین لرزه با بزرگی ۵ ریشتر به بالاتر هستند، ادامه داد: در مدت مذکور ۴۹ زلزله با بزرگی ۴ تا ۵ ریشتر و بقیه زمین‌لرزه‌ها کوچکتر از ۴ ریشتر در اطراف رومرکز گسترده شده‌اند.
ارتباط زلزله‌های اخیر گلستان به تکتونیکی البرز مرکزی
یک استاد دانشگاه در گفتگویی در خصوص زلزله‌های اخیر استان‌های گلستان و سمنان، آخرین وضعیت زمین‌شناسی منطقه را پس از زلزله‌های چند روز گذشته تشریح کرد و گفت: زمین‌لرزه‌های اخیر به تکتونیکی منطقه البرز مرکزی در حاشیه جنوب شرقی دریای خزر و محل تلاقی البرز مرکزی با البرز شرقی یعنی کوه‌های بینالود مربوط است.
دکترحامد رضایی با اشاره به اینکه این منطقه یکی از مناطق فعال از نظر زمین‌شناسی بوده که در نتیجه حرکت صفحه ایران به صفحه اورآسیا یا توران باعث ایجاد تنش در سطح گسل‌ها می‌شود که شاهد وقوع زمین‌لرزه‌ها در این مناطق هستیم، افزود: هر اندازه تعداد زلزله‌های کمتر از ۴ ریشتر بیشتر رخ دهد به تخلیه انرژی در سطح گسل‌ها کمک کرده و از وقوع زلزله‌های بزرگ‌تر جلوگیری می‌کند.
کمک زلزله‌های اخیر به تخلیه انرژی
دکترای ژئوتکنیک «زمین‌شناسی مهندسی» توان لرزه خیزی منطقه را با توجه به فعال بودن دو گسل شمال البرز و خزر بسیار بالا برشمرد و خاطرنشان کرد: این گسل‌ها در طول تاریخ زمین‌لرزه‌های تاریخی را به وجود آورده‌اند که باعث به وجود آمدن خسارت‌های سنگین و نابودی شهر‌ها و روستا‌ها شده است.
وی با اشاره به زمین‌لرزه‌های رخ داده از ۲۸ تیرماه ۱۴۰۲ تاکنون، عنوان کرد: پنج زمین لرزه پیاپی ۲۹ تیرماه ۱۴۰۲ با قدرت ۲.۸ ریشتر کلاته‌خیج، ۴/۴ ریشتر بیشه‌بنه بهشهر مازندران و ۴.۴، ۳.۶ و ۲.۷ ریشتر علی‌آبادکتول گلستان همه مربوط به قطعات گسل فعال و بزرگ البرز شمالی بوده که در حال تخلیه انرژی است.
این استاد دانشگاه، زلزله ۴.۳ ریشتر دیباج سمنان که ۳۰ تیرماه علاوه بر سمنان، استان‌های گلستان و مازندران را لرزاند را هم نزدیک به گسل شمال البرز عنوان و تصریح کرد: زلزله با بزرگی ۴ ریشتر زلزله مبنای طرح بوده و زلزله‌های پایین‌تر خطر زیادی را ندارند و به دو دلیل اینکه رژیم لرزه خیزی منطقه محاسبه و انرژی از گسل‌ها خارج شود، حائز اهمیت است.
توان لرزه خیزی گسل خزر در منطقه گرگان ۷.۴ ریشتر است
دکتر رضایی، ایجاد مراکز لرزه‌نگاری دنیا و به تبع آن در کشور را دلیلی برای اعلام کانون دقیق زلزله دانست و در پاسخ به سؤال ایسنا در خصوص اینکه «آیا وقوع تعداد نسبتاً بالایی زلزله در یک منطقه می‌تواند هشداری برای وقوع زلزله‌ای بزرگ باشد؟» توضیح داد: اگر بتوانیم ساز و کار لرزه خیزی یعنی «نحوه آزادسازی انرژی از سطوح گسل‌ها را در یک گسل خاص» رصد کنیم، در زمان وقوع زلزله می‌توان پیش‌بینی کرد که زلزله‌ای بزرگ رخ می‌دهد.
وی با اشاره به اینکه پراکندگی حدود ۹ زلزله‌ای که در چند روز گذشته در منطقه به وقوع پیوسته، نشان می‌دهد که این‌ها قطعاتی از گسل بزرگ شمال البرز بوده که به شکل مجزا از هم و بدون وابستگی و مستقل عمل می‌کنند و نمی‌توانند پیش لرزه یک زلزله بزرگ باشند، اضافه کرد: این زلزله‌ها هم اکنون فروکش کرده و نشان می‌دهد که منطقه فعال است و توان لرزه خیزی گسل‌های این منطقه خیلی بیشتر از این مقدار بوده که طی چند روز گذشته رخ داده و باید این را به خاطر داشته باشیم که توان لرزه خیزی گسل خزر در منطقه گرگان تا ۷.۴ ریشتر است که اگر رخ دهد یک فاجعه را به دنبال دارد.