نقش آب در بحران های زیست محیطی به قدری پررنگ دیده می شود که اگر برداشت از سفره های زیرزمینی و مصرف آب مدیریت نشود خسارت جبران ناپذیری به زندگی بشری می زند.
به گزارش تابناک قم، دریاچه نمک قم، پنج تالاب اکوسیستمی قم و زندگی در روستاها از وجود نقش کلیدی آب تاثیر می پذیرند که اگر مدیریت مصرف آن در مصارف کشاورزی، شهری و خانگی کنترل نشود شاهد وقوع بحران زیست محیطی و کانون ریزگرد در استان قم و استان های مجاور خواهیم شد.
«منشا بحران های زیست محیطی آبی است» این گفته معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست استان قم است که بارها در جلسه های مختلف با حضور مسئولان کشوری و استانی این موضوع را به عنوان زنگ خطری برای استان به صدا درآورده است و این بار در گفت و گو با ایرنا به این موضوع در ابعاد مختلفی پرداخته است.
سید احمد شفیعی بااشاره به این که درشروع پدیده بحران دردریاچه نمک هستیم گفت: خشک شدن منابع آبی، شور شدن بیش از حد آب و استفاده بیش ازحد منابع آبی و زیرزمینی در مصارف کشاورزی و نقش استان های حوزه آبریز دریاچه نمک از جمله مواردی است که به بحران زا شدن این بحران کمک می کند.
وی افزود: بحران زیست محیطی بر کشاورزی، سلامت، اقتصاد و توسعه تمدن سازی تاثیر می گذارد که این امر باید مورد توجه مسئولان تصمیم گیر کشوری و در افق 20 ساله کشور دیده شود.
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست استان قم به نقش تالاب ها در بحران دریاچه نمک اشاره کرد و گفت: تالاب ها در انتهای آبخیز دریاچه نمک قرار دارند که هر اتفاقی در دریاچه نمک با مساحت 200 هزار هکتار و یا تالاب ها بیافتد تاثیر بر روی یکدیگر گذاشته و باعث ایجاد کانون ریزگرد در سطح کشور می شود.
وی ادامه داد: مشکلات زیست محیطی تالاب ها و فعال شدن کانون های ریزگرد طی پنج سال، در این استان مشاهده می شود و زنگ خطری برای مسئولان کشوری است چرا که از مدیریت استان قم خارج شده و نیازمند همکاری استان های همجوار است.
شفیعی از پویش مردمی برای کمک به وضعیت دریاچه نمک خبر داد و گفت: سازمان های مردم نهاد جنبشی با عنوان دریاچه نمک راه انداخته اند و در این جنبش با استفاده از ظرفیت هنرمندان و ورزشکاران در صدد مطالبه مردمی از وضعیت دریاچه نمک و تصمیم گیری در این حوزه هستند.
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست قم افزود: این اداره کل نیز در صدد برگزاری همایشی با عنوان دریاچه نمک با همکاری مراکز علمی و دستگاه های اجرایی است تا در این همایش از استانداران استان های مجاور و مسئولان ارشد کشوری که در تصمیم گیری های کلان نقش مهمی دارند دعوت کند تا به وضعیت دریاچه نمک رسیدگی کنند.
دریاچه نمک در ناحیه شرقی استان قم و در حد فاصل سه استان قم، سمنان و اصفهان قرار گرفته و بزرگترین دریاچه فصلی و فراشور کشور است که حدود 200 هزار هکتار وسعت داشته و یک سوم آن در محدوده جغرافیایی استان قم قرار گرفته است و دارای ساختار زمین شناختی کم نظیر شامل پوسته نمکی و حاشیه باتلاقی است.
این دریاچه که در دهه های گذشته از طریق رودخانه های کرج، جاجرود، شور، قمرود و قره چای کاملا پرآب بوده است، اکنون با قطع حقابه ها، خشکسالی مستمر و برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی که باعث پیشروی آب های فراشور در سفره های زیرزمینی به سمت دشت ها و نابودی پوشش گیاهی و اکوسیستم منطقه شده، به یکی از کانون های فعال القاء ریزگردها در منطقه تبدیل شده است.
وی به حفظ تالاب های استان اشاره کرد و گفت: تالاب ها به لحاظ اکوسیستمی دارای ارزش زیستی بالایی هستند که اگر بخش دولتی برای تامین زیرساخت ها و جلوگیری از تغییر کاربری زمین های اطراف آن آن وارد عرصه نشورد تهدیدات جدی را به همراه خواهد داشت.
وی بیان داشت: در محدوده تالاب بهشت معصومه قم که در کنار اتوبان قم- تهران قرار داد توسعه شهرک ها، ساخت مجتمع های بین راهی، ساخت سایت ها و گسترش آرامستان ها صورت گرفته است که اگر مدیریت نشود حفظ تالاب های برای نسل های آینده امکان پذیر نخواهد بود ضمن این که عواقب خشک شدن تالاب ها را در ایجاد کانون ریزگردها نیز خواهیم داشت.
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست قم با بیان این که تالاب ها به عنوان مکان های گردشگری مورد توجه عموم مردم هستند گفت: تالاب ها به خاطر پوشش نوع گیاهی، تنوع پرندگان و جانوران و آبزیان مورد توجه طبیعت دوستان و گردشگران قرار گرفته است که باید اقدام های لازم برای بازدید فراهم شود.
وی افزود: باید از این فرصت گردشگری برای توسعه شهر قم استفاده کرد و تقویت زیرساخت ها گردشگران را در این مناطق جذب کرد نه این که با برداشت از آب های زیرزمینی و نداشتن توجه به مزایای آن بحران های زیست محیطی را ایجاد کرد.
تالاب های استان قم با وسعت حدود 100 هزار هکتار، حدود 10 درصد از وسعت جغرافیایی استان را تشکیل داده و بر همین اساس، قم یکی از تالابی ترین استان های کشور و دارای ظرفیت های عظیم زیست محیطی است که همه ساله میزبان دسته های بزرگ پرندگان مهاجر است تا اثبات کند که زیبایی قم تنها در کویر خلاصه نمی شود.
گنبد نمکی، غدیر، بهشت معصومه، حوزه سلطان و مره از جمله تالاب های قم می باشد.
بحران کم آبی یکی از دلایل مهاجرت
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست استان قم با اشاره به مهاجرت روستاییان به شهر قم گفت: استان قم به لحاظ جمعیت شهری و روستایی جز متراکم ترین در سطح کشور است که 96درصد افراد در شهر و چهار درصد در روستا ها هستند.
وی ادامه داد: در چند سال شاهد مهاجرت روستاییان به شهر به علت مشکلات آبی بوده ایم به گونه ای که تعدادی از روستاها از نعمت آب محروم هستند و با تانکر آبرسانی صورت می گیرد.
شفیعی خاطر نشان کرد: منابع آبی بسیار دارای اهمیت است که اگر تامین نشوند روند تخریب زمین های کشاورزی را افزایش می دهد و باعث می شود تا روستاییان به شهرها مهاجرت کنند.
استفاده از تکنولوژی های جدید در کشاورزی
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست استان قم بر روش های فرهنگسازی مدیریت مصرف آب در این استان تاکید کرد و گفت: فرهنگسازی باید با استفاده از تکنولوژی های و روش های جدید در مصارف کشاورزی و شهری صورت بگیرد این در حالی است که در مصارف کشاورزی شاهد استفاده از روش های سنتی هستیم.
وی بیان داشت: 90 درصد آب در حوزه کشاورزی مصرف می شود که به علت استفاده نکردن از روش های جدید آبیاری و تغییر نوع کشت است که در این حوزه نیازمند همکاری بانک ها در ارائه تسهیلات به کشاورزان و اصلاح روش ها در صنعت کشاورزی و سیاستگذاری هستیم.
وی خاطرنشان کرد: کشور ایران یک سوم میانگین جهانی شاهد بارش باران است این درحالی است که سرانه مصرف آب این کشور در سطح جهانی بالاترین است.
استفاده از تجهیزیات کاهنده آب
معاون بهره برداری شرکت آب و فاضلاب قم گفت: یکی از تکنیک های مدیریت مصرف آب استفاده از تجهیزات کاهنده آب و بهره مندی مجدد از پساب آب درقم است که باید برای عموم مردم فرهنگسازی شود.
مهدی نظرزاده درگفت و گو با ایرنا، به برنامه های مدیریت مصرف آب اشاره کرد و گفت: ترویج استفاده از محصولات کاهنده مصرف آب باید در بین مردم و به ویژه مصرف کنندگان بزرگ آب ضروری است.
وی افزود: انواع درفشانها، شیر فشاری زماندار،شیر اهرمی،شیر الکترونیک،دوش کم مصرف و فلاش تانک از جمله محصولاتی است که در مدیریت مصرف آب هنگام استفاده نقش مهمی ایفا می کند.
معاون بهره برداری شرکت آب و فاضلاب قم با اشاره مزایای استفاده از قطعات کم مصرف گفت: نصب این تجهیزات باعث مصرف آب کمتر، مصرف سوخت کم، حفاظت از محیط زیست، منافع کلان اقتصادی برای کشور و صرفه جویی مهم در هزینه خانواده ها می شود.
وی ادامه داد: 32 درصد شیرظرفشویی، 29 درصد حمام، 19 درصد توالت فرنگی و ایرانی، هشت درصد روشویی، 6 درصد روشویی حمام، 6 درصد لباسشویی و یک درصد شیر بالکن نسبت اجزای مصرف آب خانگی در ایران است که نصب قطعات کم مصرف کلید مدیریت بهینه مصرف آب خواهد بود.
وی به مزایای استفاده از درفشانها اشاره کرد و گفت: ساده ترین و اثربخش ترین و همچنین کم هزینه ترین کار درراستای کاهش مصرف آب تعویض سرشیرها و مجهزکردن شیرآلات به درفشانهای کاهنده مصرف است که درحال حاضر به صورت زیاد در بازار موجود است.
نظرزاده، بیان داشت: درفشانها بر اساس نوع قطعه و جریان آب مختلف هستند که در سراسر دنیا دارای کاربردهای مختلفی هستند به گونه ای که درفشان اسپری مناسب برای سرویس های بهداشتی در اماکن عمومی، درفشان جریان یکنواخت پ برای کاربردهای دارویی و بهداشتی و درفشان یکنواخت و ملایم برای جلوگیری از پاشش جانبی آب توصیه می شود.
نصب تجهیزات کم مصرف آب در حرم مطهر و جمکران
وی به نصب شیرآلات کم مصرف و سایر تجهیزات در مصرف کنندگان بزرگ پرداخت و گفت: با تعامل حرم مطهر حضرت معصومه(س) و مسجد مقدس جمکران تعویض شیرآلات و نصب تجهیزات کم مصرف صورت گرفته است تا بتوانیم در این مکان ها که مصرف آب بالا است کنترل صورت بگیرد.
معاون بهره برداری شرکت آب و فاضلاب قم افزود: فرهنگسازی استفاده از این تجهیزات باید در مکان هایی که شهروندان و سایر اقشار مردم حضور گسترده ای دارند مورد اهتمام قرار بگیرد این در حالی است که در تعامل با نهادهای مختلف استان پیشنهاد نصب تجهیزات کم مصرف را کرده و با استقبال روبرو شده ایم.
استفاده مجدد از پساب آب
وی بر روش بازچرخانی و استفاده مجدد از پساب ( آب خاکستری) تاکید کرد و گفت: پساب های ناشی از آب مصرفی در شستن لباس ها، وان، دوش و روشوئی 50 تا 80 درصد فاضلاب از خانگی را تشکیل می دهد که به آن آب خاکستری نیز گفته می شود.
وی ابراز داشت: استفاده مجدد از این پساب دارای مزایای از جمله کاهش در مصرف آب، کاهش در هزینه های تصفیه آب، تصفیه فاضلاب، کاهش در مصرف انرژی و صرفه اقتصادی در سطح اقتصاد خرد و کلان است.
نظرزاده ادامه داد: آب خاکستری را می توان با هزینه کم در محل برای آبیاری فضای سبز و شستن خیابان ها و ا تومیبل مورد استفاده قرار داد.
وی با اشاره به روش های جمع آوری آب باران در گذشته اشاره کرد و گفت: در قدیم از مخازن زیر زمینی برای جمع آوری آب و استفاده آن در موارد مختلف از جمله شستشوی حیاط و آبیاری باغچه استفاده می کردند.
معاون بهره برداری شرکت آب و فاضلاب قم ادامه داد: می توان از سطح جمع آوری، کانال ها و ناودان ها؛ تانک های ذخیره آب برای استفاده از آب های خاکستری کرد از این رو نقش مردم در این حوزه نیز دارای اهمیت است.
منبع: ايرنا
