به گزارش تابناک، مهرانگیز بیدمشکی در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه اصفهان، با بیان اینکه وضعیت کتاب و مطالعه در کشور مناسب نیست، اظهار کرد: من ناشرم و ورودی و خروجی کتاب‌هایی که به وزارتخانه می‌رود را می‌دانم. از ناشران و همکاران خود که می‌پرسم، می‌گویند وضعیت کتاب نسبت به سال‌های گذشته تغییری نداشته و وضعیت خوبی ندارد که با آنها هم عقیده‌ام.
وی افزود: همیشه در ایران کتاب‌خوان کم داشتیم و با بحران اقتصادی نیز که در کشور به وجود آمد و تورم که بالا رفت، همان مقدار کتاب‌خوانی هم که داشتیم، تقاضای کمتری برای خرید کتاب پیدا کرده‌اند.
وضعیت کتاب بهتر نشده بود که بدتر شود
مدیرعامل انجمن فرهنگی ناشران استان اصفهان در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه برخی از کتابفروشی ها در ابتدای سال جاری حرف از بهبود وضعیت کتاب می‌زدند، اما اکنون می‌گویند که دوباره وضع همچون سابق شده است،تصریح کرد: وضعیت کتاب بهتر نشده بود که بدتر شود. این سخن را نمی‌دانم بر چه اساسی می‌زنند، اما آنچه که من و همکارانم در اصفهان می‌بینیم، وضعیت نامساعد کتاب و تقاضا برای کتاب است.
بیدمشکی با بیان اینکه وضعیت خرید کتاب‌هایی که سخت مجوز می‌گیرند و کتاب‌هایی که به سادگی مجوز می‌گیرند تفاوت چندانی ندارد، گفت: کتاب نخواندن به مجوزها بر‌نمی‌گردد، بلکه دلیلش این است که فرهنگ کتاب‌خوانی در ایران به صورت یک عادت نشده است.
مشکل اصلی "نخواندن" است
وی با بیان اینکه مشکل اساسی ایران "نخواندن" است، گفت: در کشور با یک بحث کلان سر و کار داریم که اکثریت مردم کتاب نمی‌خوانند. یعنی باید جامعه‌ای داشته باشیم که مردم در همه سطوح آن کتاب بخوانند ولی چنین جامعه‌ای نداریم. این موضوع دلایل گوناگونی دارد و فقط به مشکلات اقتصادی بر‌نمی‌گردد. به نظر من دلیل اصلی آن به فرهنگ کتاب‌خوانی بر می‌گردد.
مدیرعامل انجمن فرهنگی ناشران استان اصفهان ادامه داد: در کشورهای توسعه یافته کتاب خواندن به یک عادت تبدیل شده و میل به مطالعه جزء عادات جامعه شده است، زیرا هر فرد می‌خواهد آگاهی پیدا کند و آگاهی را فضیلتی می‌داند که معیاری برای سنجش شخصیت او قرار می‌گیرد. بنابراین وقتی آگاهی معیار جامعه قرار گیرد مردم نیز به سمت مطالعه پیش می‌روند.
نویسندگان جوان در تنگنا
بیدمشکی با اشاره به وضعیت کتاب‌های ادبی در ایران اضافه کرد: برخی از نویسندگان همچون چخوف و بکت هستند که وقتی کتابشان ترجمه می‌شود هنوز سه هزار نسخه چاپنشده به فروش می‌رسد. بنابراین می‌توان گفت حداقل در حوزه ادبیات مشکلی نداریم و افرادی که در این زمینه کتاب می‌خوانند کم نشده‌اند، زیرا مخاطبان کتاب‌های ادبی خوراک فکری خود را به هر شکلی با خرید کتاب یا امانت گرفتن تهیه می‌کنند.
وی با بیان اینکه در فضای فعلی جامعه ایران خریداری شدن کتاب‌های نویسندگان جوان سخت است، اضافه کرد: نویسندگان جوان به دلیل اینکه شهرت نویسندگان قدیمی و جهان را ندارند، به راحتی کتابشان خریداری نمی‌شود و ناشران نیز کتاب این گروه را به سادگی چاپ نمی‌کنند.
بیدمشکی با بیان اینکه بیشتر تمرکز در انتشارات خود بر کتاب‌های ادبی قرار داده و به همین دلیل اطلاعات بیشتری نسبت به سایر حوزه‌ها در این زمینه دارد، اظهار کرد: من بیشتر به اثر نگاه می‌کنم و کمتر شهرت نداشتن نویسندگان را مورد توجه قرار می‌دهم. ناشران و اهل مطالعه باید به ادبیات ملی اهمیت دهند، زیرا هر کشوری فرهنگ خودش را دارد پس باید به خلاقیت جوانان و نگارش آنها توجه کنیم. البته حوزه ترجمه هم مهم است زیرا باید با دیگر کشورها نیز تبادل فرهنگی داشته باشیم اما تألیف را نیز نباید از یاد ببریم.
مدیرعامل انجمن فرهنگی ناشران استان اصفهان گفت: جشنواره‌ها همچون جایزه ادبی اصفهان و گلشیری بسیار خوب است. من در سه دوره داستان‌هایی که از درون همین جشنواره‌ها بیرون آمدند را چاپ کردم. در برخی از این جشنواره‌ها نویسندگانی همچون منیرو روانی پور و مصطفی مستور داور بودند و نویسندگان خوبی نیز در همین جشنواره‌ها رشد پیدا کردند، پس باید کارهایی از این دست برای کشف نویسندگان انجام شود.
بیدمشکی افزود: اگر داستانی به دستم برسد که معیارهای مورد نظرم را از لحاظ کیفی داشته باشد، چاپ می‌کنم و کمتر اهمیت می‌دهم که تاکنون از آن فرد داستانی چاپ نشده است.
دولت برای همه چیز برنامه دارد، جز کتاب!
وی با اشاره به وضعیت نامساعد کتاب در سال‌های اخیر ادامه داد: در این سالها علت نامساعد بودن وضعیت کتاب یکی بوده است و هنگامی که علت یکی باشد، حرف‌های تکراری زده می‌شود. باید برای رفع مشکلات این حوزه که در سال‌های اخیر برای همه مشخص شده است، طرح و برنامه داشته باشیم. در یک آمار نشان داده شد که 70 درصد مردم جهان در کشورهای توسعه نیافته قرار دارند اما 30 درصد تولید کتاب دنیا در این کشورهااست در مقابل 30 درصد جمعیت دنیا در کشورهای توسعه یافته قرار دارند اما 70 درصد تولید کتاب در این کشورهاست. باید دلیل این تفاوت را از خود بپرسیم.
مدیرعامل انجمن فرهنگی ناشران استان اصفهان با تأکید بر برنامه‌ریزی و ورود دولت به بحث کتاب، اضافه کرد: نمی‌شود که دولت برای همه چیز برنامه داشته باشد و بودجه تعیین کند، ولی برای کتاب برنامه‌ای نداشته باشد. دولت باید به ناشران اهمیت دهد. ناشران تا جایی که از دستشان برآمده تولید کتاب و از این حوزه حمایت کرده‌اند. به عنوان نمونه اصفهان 1300 عنوان کتاب در سال منتشر می‌کند. اما تا زمانی که فرهنگ مطالعه جا نیفتد فایده‌ای ندارد.
بیدمشکی تصریح کرد: برای رفع مشکل کتاب در ایران باید نگاهی جامع به آن داشت و در ابتدا از خود پرسید که چرا کسی مطالعه نمی‌کند؟ چرا نوجوانان و جوانان ما به سمت مطالعه نمی‌روند؟ باید این سوالات را از وزارتخانه‌هایی که متولی آموزش و پرورش جوانان هستند پرسید.
اگر پرورش نمی‌دهند حداقل خلاقیت بچه‌ها را از بین نبرند
وی با انتقاد از نظام آموزشی ایران، گفت: وزارت آموزش و پرورش به جای یاد دادن کتاب خوانی در مدرسه‌ها بیشتر به تلنبار کردن محفوظات در ذهن نوجوانان می‌پردازد. با این کار خود در 12 سال ذهن آنها را خسته و از کتاب دور می‌کند. اگر هم پرورش نمی‌دهد، حداقل خلاقیت بچه‌ها را با این برنامه‌های کسالت‌بار از بین نبرد. علاوه بر این گروهی را هم در مدارس تیزهوشان قرار می‌دهند و فشار بیشتری نسبت به سایرین بر آنها وارد می‌کنند.
مدیرعامل انجمن فرهنگی ناشران استان اصفهان افزود: آموزش و پرورش باید به دنبال تربیت افرادی باشد که به دنبال آگاهی باشند. اگر می‌خواهید پزشک و مهندس و ... به جامعه تحویل دهید این افراد اول باید انسان باشند و مبانی انسانیت را به دست آورند. این مبانی را هم تا زمانی که مطالعه واقعی نداشته باشد به دست نمی‌آورد.
وزارت فرهنگ دست تنهاست
بیدمشکی ادامه داد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تنها متولی کتاب وکتابخوانی و نشر است اما به تنهایی نمی‌تواند حوزه کتاب را اداره کند. باید نهادهای دیگر نیز وارد شوند و به این وزارتخانه کمک کنند تا بتواند به خوبی این حوزه را پوشش دهد.
وی اضافه کرد: نهادهایی همچون شهرداری، سازمان تبلیغات اسلامی و... نیز به این حوزه وارد می‌شوند اما در صورتی می‌توان مشکل کتاب را رفع کرد که این نهادها از موازی کاری دوری کنند و در یک هم‌افزایی به مسئله کتاب بپردازند تا با برنامه‌ای منسجم مشکلات کتاب و کتاب‌خوانی رفع شود.
مدیرعامل انجمن فرهنگی ناشران استان اصفهان خاطرنشان کرد: اگر مشکل مطالعه رفع شود، مشکلات دیگر همچون به فروش نرفتن کتاب و نگرانی‌های مؤلفان و مترجمان نیز رفع می‌شود.