کد خبر: ۴۷۶۵۰۷
تاریخ انتشار: ۲۰ مرداد ۱۳۹۶ - ۲۱:۱۵ 11 August 2017
جواد آقاجری عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز در گفتگو با شوشان ، شرایط حاکم بر اقتصاد ایران به خصوص دلایل افزایش نرخ بیکاری در استان را مورد بررسی قرار داد.

عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: طبق آخرین برآورد جمعیتی در درگاه ملی آمار بیش از ۸۹ میلیون نفر زن و مرد در این سرزمین زندگی می‌کنند و با توجه به آخرین سرشماری نفوس در سال ۹۵ از کل جمعیت ۷۹ میلیون و ۹۲۶ هزار و ۲۷۰ نفر بیش از ۶۵ میلیون و سیصد نفر ۱۰ ساله و بیش تر بوده اند که از این تعداد نزدیک ۲۵ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر جمعیت فعال اقتصادی کشور و مابقی جمعیت غیر فعال اقتصادی به حساب می آمدند. یعنی افرادی به دلایلی همچون خانه داری ، تحصیل و کسب درآمدهای غیر از کار و تولید ، و به هر دلیل انگیزشی چون ناامید شدن از یافتن کار مورد نظر بویژه در قشر تحصیل کرده، جویای کار نبوده اند. 

جواد آقاجری ادامه داد: در واقع نزدیک به 60/6 درصد جمعیت ۱۰ ساله و بیش تر از نظر آمارهای جمعیتی غیر فعال اقتصادی هستند که از رده تولید، اشتغال و ثروت زایی ملی به کنارند که متاسفانه جمعیت زنان و جوانان تحصیل کرده در این رده‌بندی چشم گیر است. البته در سال ۹۶ این آمار به 59/4 درصد رسید که نشانگر تمایل به مشارکت اقتصادی بیش تر جمعیت نسبت به سال ۹۵ است.

وی گفت: اگر از این خصیصه که در جای خود مهم است، به ویژگی مهم دیگر یعنی نرخ بیکاری نگاهی بیندازیم می‌بینیم که طبق آمار رسمی در سال ۹۵ بیش از سه میلیون و ۲۰۰ هزار نفر بیکار بوده اند و نرخ بیکاری در این بازه 12.5 درصد محاسبه شده است و در سال ۹۶ در کنار افزایش مشارکت اقتصادی جمعیت ۱۰ سال و بالاتر، با مقداری افزایش به 12/6 درصد رسید.

عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز در ادامه گفت: نکته سومی که باید توجه کرد اشتغال بر مبنای حداقل یک ساعت کار در هفته است و همچنین نیروهای نظامی ، کادری و موقت، کارکنان فامیلی بدون دستمزد، محصلینی که هم زمان به اشتغال مشغول هستند و کارآموزان هم جزو جمعیت شاغلین محسوب می شوند و در واقع می توان گفت این آمار بیکاری کف محاسباتی است.

جواد آقاجری اظهار کرد: اگر ملاحظات فنی را کنار بگذاریم و خصایص اجتماعی جامعه ایرانی را در آمارها لحاظ کنیم میزان بیکاری ارقام بسیار بزرگ تری را به خود اختصاص خواهد داد و این نرخ بیکاری چه با عنایت به آمار رسمی و چه آمار غیر رسمی و با ملاحظات اجتماعی با توجه به خصایص اجتماعی و روانی جامعه مثل انگیزه مشارکت زنان در فعالیت های اقتصادی، کوچک تر شدن بعد خانواده، ترویج انگیزه‌های مادی بیش تر در جوانان از طریق ارتباطات مدرن، از جمعیت غیر فعال اقتصادی کاسته شده و میزان تمایل به مشارکت های اقتصادی افزایش یافته و به دنبال آن نرخ بیکاری هم افزایش خواهد یافت.

وی گفت: در واقع جویندگان کار به حرکت درآمده، آن جمعیت غیرفعال در یک پروسه نه چندان بلند مدت به جویندگان کار تبدیل شده و تعداد بیکاران بسیار افزایش خواهد یافت. پس معضل پیچیده جامعه ما در حال حاضر بیکاری است که تا اندازه ای میزانی از این نرخ بیکاری آگاهانه انتخاب شده، چون یک هدف سیاستی عمده مهار تورم بود که در قبال آن در یک بده‌ بستان اقتصادی و اجتماعی و گاها سیاسی هزینه‌های بیکاری در مقابل منافع حاصل از مهار تورم آگاهانه انتخاب شد و چون آگاهانه بوده، می توان آن را نوعی تدبیر اقتصادی به حساب آورد اما آستانه تحمل جامعه را باید مد نظر داشت.

عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: در کنار این نکته اساسی که گفته شد باید مشکلات نظام بانکی و وضعیت سرمایه‌گذاریداخلی و خارجی هم توجه کرد. در مقابل این نکات نه چندان مناسب باید به چند نکته مناسب نیز اشاره کرد و در راس آن دستیابی به تورم تک رقمی که طبق بررسی مرکز آمار در تیرماه ۹۶ به 7/6 درصد رسید و به نرخ رشد اقتصادی سال ۹۵ که بر مبنای سال پایه ۹۰ به 11/1 درصد با احتساب نفت و 6/4 درصد بدون نفت دست یافتیم و تراز تجاری مثبتی داشتیم.

وی در ادامه با بیان اینکه " اکنون چه باید کرد؟" گفت: در مقابل تورم تک‌رقمی، تراز تجاری مثبت، رشد اقتصادی بالای ۱۱ درصد، اقتصاد با بیکاری بالا و سرمایه‌گذاری نه چندان مناسب، وضعیت بغرنج نظام بانکی هم درگیر است. استان های کشور هم که ماحصل شان همان تصویر کلیه کلان اقتصاد است. درخصوص ویژگی های گفته شده، کم و بیش همه استان ها به فراخور مدیریت، منابع و نیروی انسانی شان درگیر آن ها هستند که متاسفانه استان خوزستان نسبت به دیگر استان ها در وضعیت پایین تری در شاخص ها قرار گرفته است.

جواد آقاجری افزود: برای شناخت ساختار بازار کار از جنبه عرضه نیروی کار ، از کل جمعیت ایران بر مبنای محاسبات فنی و قابل پذیرش در سطح بین الملل (البته در ایران سن قانونی کار از ۱۵ سال است، به تعبیری کار کردن زیر 18 سال ممنوع است و برخی به دنبال افزایش سن قانونی کار به ۱۸ سال هستند) جمعیت را به فعال اقتصادی و غیر فعال اقتصادی تقسیم کرده و جمعیت فعال اقتصادی دو حالت شاغل یا بیکار دارد (کسانی که در سن کار بوده اما فاقد کارند ولی آماده به کار هستند و جویای کار باشند) و شاغل کسی است که حداقل یک ساعت در هفته شاغل بوده باشد (اشتغال ناقص) و اشتغال کامل با 444 ساعت کار در هفته است که هر دو شاغل هستند چه 1 ساعت و جه 44 ساعت. ولی جمعیت غیر فعال اقتصادی کسی است که به هر دلیلی تمایل به مشارکت اقتصادی و فعالیت اقتصادی ندارد که ممکن از خانه دار یا محصول یا صاحب درآمد غیر از کار باشد. در آمار ایران جمعیت بالقوه و بالفعل مشارکت اقتصادی را ۱۰ ساله و بیش تر از آن محسوب می کنند.

وی افزود: طبق آمار مرکز آمار ایران در تیرماه تحت عنوان چکیده نتایج طرح آمارگیری نیروی کار در بهار ۹۶ برای ۳۱ استان میزان نرخ مشارکت اقتصادی و نرخ بیکاری در سه ماهه نخست سال ۹۶ را با نمونه گیری در سطح استان های مذکور جمع‌آوری کردند. اگر به ارقام نگاهی بیندازیم، استان خوزستان پس از استان های البرز، اصفهان، چهار محال و بختیاری و کرمانشاه با نرخ بیکاری 15/3 قرار دارد در حالی که آمار کشوری 12/6 درصد بوده است و از نظر نرخ مشارکت اقتصادی در میان این 31 استان، با 38/8 درصد در ردیف 22 قرار دارد که سطح مشارکت پایینی است، در حالی که کل کشور 20/6 درصد بوده است.

عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز ادامه داد: اگر این آمار را با آمار بهار سال گذشته مقایسه کنیم استان البرز با بالاترین افزایش در نرخ بیکاری در طول یک سال روبرو بوده است یعنی 6.6 درصد که در کنار آن نرخ مشارکت اقتصادی تنها 0/4 درصد افزایش داشته است و دومین استان خوزستان است که افزایش نرخ بیکاری با 5/9 درصد دومین استان نامناسب کشور است ولی در کنار این باید افزایش نرخ مشارکت اقتصادی 1/7درصد را ملاحظه کرد، یعنی افزایش تمایل به مشارکت اقتصادی نسبت به سال گذشته افزایش داشته و نیروی متقاضی کار جدیدی به بازار کار وارد شده است و تا حدودی افزایش نرخ بیکاری 5/9 درصدی را تعدیل می کند. 

آقاجری افزود: 16 استان از حدود 0/1 تا 6.6 درصد افزایش نرخ بیکاری داشته اند، 14 استان کاهش نرخ بیکاری و در یک استان تغییری نکرده است. البته هنوز زود است که قضاوت کنیم چون در سال گذشته نرخ بیکاری در چهار فصل سال به ترتیب 9.4، 12.2، 14.9 و 13.9 درصد بوده است که در مجموع برای سال 95 به رقم 12/7 درصد رسیده که نسبت به کل کشور با رقم 12/4 درصد فاصله اندکی داشته است. اما این یک هشدار باش است که باید دلایل آن دقیق‌تر بررسی شود. به ویژه در بهار ۹۵ نرخ بیکاری استان با 9/4 درصد بسیار چشمگیر و قابل توجه است اما در بهار ۹۶ رسیدن به رقم 15/3 درصد بسیار غم انگیز است و باید دقیقاً ریشه‌یابی شود موارد تذکر داده شود. 

عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز ادامه داد: اگر به آمار سال ۹۴ برگردیم نرخ بیکاری 10/9 درصد بوده که نشان می‌دهد که نرخ بیکاری در سطح کشور و بویژه در استان خوزستان در حال افزایش است. هر چند در کنار این نکته منفی باید افزایش نرخ مشارکت اقتصادی را در سال های ۹۴ تا ۹۶ به ارقام 37/5، 38/5 و 38/8 (بهار 96) مثبت دید. هرچند این عامل مثبت در افزایش نرخ بیکاری موثر بوده است چون تعداد جویندگان کار را افزایش داده به دنبال آن نرخ بیکاری در غیاب نبود فرصت های شغلی افزایش یافته است.

وی ادامه داد: اگر به گذشته برگردیم در استان خوزستان در سطح کلان کشور جزو دومین استان تامین کننده نیروی کار و از استان های مهاجر پذیر برای شغل بوده، اما اکنون وضعیت عکس شده است که شرایط محیطی و اقلیمی، نابودی ساختارهای فنی و زیستی و بی آبی ناشی از جنگ های مرزی و بین المللی و فرهنگ ناهمگون ناشی از مهاجرت های جنگ و عدم هماهنگی بین اقوام و قومیت های ساکن گوناگون، می توانند موثر باشند و همچنین منابع ملی و سرمایه بر بدون سرریز مناسب در داخل استان باعث تشدید بیکاری شده است.

عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز گفتت: توجه به طرح تکاپو( طرح توسعه کسب و کار و اشتغال پایدار در آذرماه ۹۳) ( برخی استان ها در اجرای این طرح موفق بوده اند ولی متاسفانه استان ما عقب مانده است) و طرح حرکت (در سطح ملی) و سند توسعه اشتغال استانی و سند توسعه ملی باید تحرک بیش تری در نهادهای تصمیم‌گیری استان صورت بگیرد و یک ستاد اشتغال که ترکیبی از نیروهای دانشگاهی مرتبط و برنامه‌ریزان محلی و استانی باشد شکل بگیرد و کارگروه اشتغال در سطح استان گزارشی از مراحل انجام طرح تکاپو بدهد که متاسفانه فاز نخست شناسایی اتمام شده و فازهای سه گانه بعدی باقی مانده اند.

وی با اشاره به طر " حرکت " گفت: در طرح حرکت باید از منابع موجود بانک ها حداکثر استفاده شود و از تجارب سازمان های بین المللی در مشاغل و کسب و کار کوچک و متوسط و اشتغال زا بهره برد و حتی در قراردادهایی از مشاوره‌های آن ها سود برد، همچنین باید به تقویت بخش خصوصی سرمایه گذار پرداخت و برای جذب این بخش از داخل استان و دیگر استان ها و حتا کشورهای همجوار و خارجی به شرط اشتغالزایی امتیازات مناسب به آن ها داد.

وی در پایان گفت: نکته آخر این که نیروی تحصیل کرده، می تواند پتانسیل مهم و اساسی و محور توسعه استان باشد و با اشتغالزایی این نیروی تخصصی در بخش خدمات مدرن و فناوری جدید به شکل منظم و حمایت شده، می توان بخش عمده ای از نیروهای جوان را به کار گرفت که متاسفانه بیکاری نزدیک ۳۰ درصد در جوانان 15 تا ۲۴ سال بسیار گران تمام خواهد شد. باید طبق برنامه توسعه هر سال 0.8 درصد از نرخ بیکاری کاسته شود که متاسفانه در آغاز برنامه چشم‌انداز خوبی مشاهده نمی‌شود و نیازمند تلاش دوچندان است.

اشتراک گذاری
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار