به گزارش تابناک یزد، با بهره‌گيري از ورزيده‌ترين خبرنگاران و تحليلگران و پيشرفته‌ترين تجهيزات و وسايل ارتباطي درون جنگ رفته و پوشش كاملي مي‌داد و اين نفوذ رسانه گونه‌اي بود كه برخي در اينكه اصولا جنگي رخ داده يا آنچه ديده‌اند تصويرسازي فاكس نيوز است ترديد كردند.
از آن روزها تا امروز نقش رسانه در مناسبات خارجي انگشت گذاشته و در اين باره بحث‌هاي مفصلي درگرفته است. با توجه به اينكه از جريان تحريم اقتصادي ايران عليه غرب يك جنگ بدون شليك موشك نام برده مي شود برخي از پژوهشگران رسانه به پژوهش درباره نقش رسانه‌ها در شرايط تحريم روي آورده‌اند.
رضا كيميايي، دانشجوي دكتراي علوم ارتباطات اجتماعي، محمد سلطاني‌فر عضو هيات علمي دانشگاه آزاد اسلامي و زهرا خرازي آذر كه او نيز عضو هيات علمي دانشگاه آزاد اسلامي است در پژوهشي با عنوان «تدوين و تنظيم ويژگي‌هاي مدل ساختاري رسانه‌اي براي شرايط تحريم» با استفاده از نظرات ۱۰ استفاد اقتصاد، ارتباطات و روزنامه‌نگاري به موضوع يادشده پرداخته‌اند.
در مقدمه پژوهش آمده است: از مصاحبه انجام شده با ۱۰ استاد، پرسشنامه اي با ۳۸ محور تعيين و به ۱۲۱ فعال حوزه رسانه، مديران مسوول روزنامه ها و خبرگزاري‌ها، سردبيران و خبرنگاران ارايه شد. نتايج به دست آمده از پژوهش و برخي پيشنهادها منتج از نتايج پژوهش به طور خلاصه در ادامه مطلب آمده است:
نتايج
- افزايش مشاركت مردم و جلب اعتماد ملي در شرايط تحريم از مهم‌ترين نتايج اين پژوهش است كه به لحاظ نظري با نظريه كورت لوين درباره مشاركت همسو است. كورت لوين، معتقد است: مشاركت از ايستادگي مردم در برابر دگرگوني، نوسازي، نوآفريني مي‌كاهد و بر سازگاري آنها مي‌افزايد.
- حضور مستمر در رسانه‌ها و نهادهاي بين‌المللي و برخورد فعالانه در اين موضوع مي‌تواند موجب شود بخش زيادي از افكار عمومي به واقعيت‌هاي پنهان تحريم پي ببرد. اين نتيجه با نظريه قدرت نرم جوزف ناي در مباحث ديپلماسي عمومي و ديپلماسي رسانه‌اي همسو است. جوزف ناي معتقد است: قدرت نرم يك ملت را قادر مي‌سازد تا بر نتايج مورد نظر خود در عرصه امور بين‌المللي نه با توسل به زور و قوه قهريه، بلكه به مدد قدرت جاذبه و كشش دست يابد.
- در شرايط تحريم نخبگان و رهبران فكري بايد با رسانه‌هاي دنيا ارتباط داشته باشند تا رسانه‌هاي خارجي به صورت يك طرفه نكات منفي را برجسته نكنند. بر اساس نظريه جريان دو مرحله‌اي ارتباط رهبران فكري اغلب به صورت افراد متخصص و خبره براي ديگران عمل مي‌كنند.
- اين رسانه‌ها هستند كه افكار عمومي را مهندسي مي‌كنند و تعيين مي‌كنند مردم چه چيز را باور كنند يا نكنند كه در شرايط تحريم نقش پررنگ‌تري دارند. اين نتيجه با نظريه تاثير نامحدود رسانه‌ها همسو است.
- افكار عمومي صرفا به اطلاعات گذشته در تصميم‌گيري اكتفا نمي‌كنند و به دريافت اطلاعات تازه بلافاصله واكنش نشان مي‌دهند. بنابراين در شرايط بحران و تحريم بايد اطلاعات به روز به آنها داد. بر اساس نظريه اطلاعات هر چه اطلاعات تازه‌تر دراختيار مخاطب قرار گيرد ميرايي اطلاعات كاهش پيدا مي‌كند.
- افكار عمومي عامل مهمي در شكل‌گيري ساخت سياسي در شرايط بحران‌ها هستند و ارتباط دو سويه‌اي بايد بين اين دو وجود داشته باشد. اين نتيجه با نظريه تعاملي رسانه‌ها و قدرت همسو است. اين نظريه معتقد است: بايد جرياني دو سويه ميان پوشش رسانه‌هاي خبري و قدرت سياسي شكل بگيرد.
- افكار عمومي دنيا در حال حاضر شايد اطلاعي از تحريم‌هاي اعمال شده نداشته باشد. بنابراين بايد اطلاع‌رساني تحريم‌ها در فضاي بين‌المللي صورت گيرد. اين نتنيجه با نظريه «سيان ان» همسو است. در اين نظريه، رسانه‌ها نقش ابزار تبليغات سياسي دولت را بازي كرده‌اند. اين نظريه معتقد است كه رسانه‌هاي خبري مي‌توانند در مواقع رخداد فجايع و بحران‌هاي انساني، حكومت را تكان دهند و در جهت مداخله در اين بحران‌ها به حركت وادارد.
- موضوع تحريم يك موضوع امنيتي نيست و موضوعي است كه با منافع مردم سروكار دارد، بنابراين بايد از موضع امنيتي خارج شود.
- موضوع تحريم يك موضوع بحراني است. همان‌طور كه زمان بحران اتاق خبر شكل بحراني به خود مي‌گيرد، بايد از تمام پتانسيل‌ها و امكانات داخل و خارج براي نشان دادن تحريم و نيز شكستن تحريم استفاده شود.
- اگر تحريم به سمتي برده شود كه كاغذپاره‌اي بيش نيست، اگر گفته شود كه تحريم يك موضوع قابل حل است، اگر درباره تحريم ساده‌انگاري شود، تبديل به بحران بزرگ‌تري مي‌شود كه كشورهاي تحريم‌شونده دچار آن شده‌اند. از زماني كه جنگ اعراب و اسراييل شكل گرفت، امريكا نفت را تحريم كرد كشورهاي عربي به شدت ذليل و ضعيف شدند و قيمت نفت بالا رفت. در حوزه عراق، مردم به حدي رسيده بودند كه وقتي امريكا حمله كرد هيچ مقاومتي نشان ندادند.
- تحريم نابودگر سريع سرمايه اجتماعي مردم است، بنابراين بايد در تحريم مثل اتاق بحران عمل كنيم.
- بايد از تمام ظرفيت ديپلماسي عمومي، داخلي و خارجي براي تحريم استفاده شود.
- موضوع تحريم بين‌المللي است. بايد جهان نسبت به آن واكنش نشان بدهد. امنيتي كردن تحريم مي‌تواند ضربات مهلكي به كشور برساند.
- نبايد رسانه‌ها نامحرم تحريم باشند.
- بايد از خبرنگاران خارجي براي پوشش اخبار تحريم و صدمات آن استفاده كرد.
- اگر در تحريم پنهان‌كاري صورت گيرد، بازنده تحريم خواهيم بود.
پيشنهادهاي رسانه‌اي
- در شرايط تحريم بهتر است اطلاعات مورد نياز فعالان اقتصادي و سرمايه‌گذاري بايد به صورت صحيح دراختيار آنها قرار گيرد تا فعالان اقتصادي با مشكل مواجه نشوند. فقدان اطلاعات و انسداد اطلاعاتي مي‌تواند باعث تشديد بحران‌ها و مانع حل آنها شود.
- هر اندازه تلاش شود تا هزينه‌هاي دريافت اطلاعات كاهش پيدا كند و اطلاعات دقيق‌تر، عميق‌تر، و به موقع دراختيار تصميم‌گيران – چه كارگزاران بخش خصوصي و چه بخش عمومي قرار گيرد- در عمل هزينه‌هاي مبادله كاهش يافته و بستر و زيمنه لازم براي سرمايه‌گذاري و رشد اقتصادي فراهم شود.
- در شرايط تحريم بهتر است اطلاعات دراختيار اتاق‌هاي فكر قرار گيرد و تحليل اين اتاق‌هاي فكر از طريق همان ارگان‌ها منتشر شوند.
- جلوگيري از جريان آزاد اطلاعات به اين بهانه كه دشمنان از آن سوءاستفاده مي‌كنند به هيچ وجه قابل پذيرش نيست.
اطلاعات جزء كالاهاي همگاني است كه هزينه نهايي آن به سمت صفر مي‌رود. به عبارت ديگر، وقتي ما اطلاعات را در يك گستره ميليوني در اختيار كارگزاران قرار مي‌دهيم، در عمل هزينه آن سرشكن مي‌شود.
- براي جلوگيري از بحران نيازمند داشتن سياست‌هاي ارتباطي و اطلاعاتي و برقراري گفتمان آزاد هستيم.
- بخش مهمي از تئوري‌ها يا گفتمان مهمي كه در تحليل توسعه در دو دهه اخير شكل گرفته تحت عنوان سرمايه اجتماعي بوده است و اين فقط و فقط بر مبناي اطلاعاتي امكان پذير است.
- در كشورهاي در حال توسعه كه در معرض بحران‌هاي دائمي هستند، اطلاعات درست ابزار بسيار مهمي براي جلوگيري از بحران‌هاست.
- جريان مديريت توسعه،جرياني دو سويه است. جريان اطلاعاتي كه به طور قدرتمند هم از مردم به سمت دولت ايجاد شود و هم از دولت به سمت مردم و اين مهم‌ترين ابزار اعتمادسازي است.
- هنگامي كه ارتباط نخبگان با رسانه هاي دنيا قطع مي‌شود، خودتحريمي داوطلبانه صورت گرفته است. نتيجه اين خودتحريمي، برجسته شدن يك طرفه نكات منفي از رسانه‌ها بوده به گونه‌اي كه آنها تصوير دلخواه خود از ايران را ساخته‌اند. لازم است نخبگان با رسانه‌هاي بين‌المللي ارتباط داشته باشند.
- حضور مستمر در رسانه‌ها، نهادهاي بين‌المللي و برخورد فعالانه در اين موضوع مي‌تواند موجب شود بخش زيادي از افكار عمومي به واقعيت‌هاي پنهان تحريم پي ببرد.