به گزارش تابناک از قزوین، کرمعلی قندالی رئیس سازمان عشایر کشور در سفر به استان قزوین برای راه اندازی اداره کل عشایری استان در گفتگو با خبرنگار مهر، مهمترین برنامه ها و ظرفیت های عشایر را تشریح کرد.
* بفرمایید جمعیت عشایری کشور چه تعداد است و در چه مناطقی بیشتر پراکنده هستند؟
بر اساس آخرین سرشماری سراسری عشایری کشور در سال ۸۷ می توان گفت ۲۱۵ هزار خانوار و یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر جمعیت عشایر است که معادل دو درصد جمعیت کشور را تشکیل می دهند.
حوزه پراکنش عشایر در مناطق البرز و زاگرس، اعم ازغرب، جنوب غرب، شرق، جنوب شرق، استانهای مرکزی است که به جز کردستان در همه نقاط عشایر پراکنده هستند که در استان فارس با ۲۷ هزار خانوار و جمعیتی بالغ بر ۱۷۰ هزار نفر بیشترین جمعیت را دارند.
* جمعیت عشایر کشور به عنوان تولیدکنندگان شاخص در تولید محصولاتی سالم در اقتصاد چه نقشی دارند؟
عشایر از نظر اقتصادی ۲۴ میلیون واحد دامی دارند که ۲۸ درصد دام سبک در اختیار این افراد است و بین ۲۰ تا ۲۵ درصد تولید مواد پروتئینی بویژه گوشت قرمز در حوزه عشایر تولید می شود که سالم است.
همچنین ۲۵ درصد صنایع کشور توسط عشایر تولید می شود که تنوع آن زبانزد است و می توان گفت ۵۹ درصد کشور سطح قلمرو کوچ عشایر برای قشلاق و ییلاق و مسیر کوچ است.
* مهمترین رسالت و وظیفه سازمان عشیار کشور چیست؟
سازمان امور عشایر مهمترین هدفش ساماندهی زندگی عشایر در ابعاد کوچ و اسکان است چون عمده وظیفه ما ارائه خدمات به کوچندگان و درکنار آن کمک به مباحث اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و اشتغال است.
در حوزه اقتصادی ساماندهی در تولید دام بسیار اهمیت دارد زیرا ۷۵ درصد سهم اقتصاد عشایر متعلق به دام است به همین دلیل یک طرح برای تولید گوشت قرمز داریم که مصوب و دائمی است و منابع مورد نیاز از صندوق توسعه ملی تامین خواهد شد.
بر اساس بندهای قانونی سالانه ۱۳۰ تا ۱۵۰ میلیارد تومان با نگرش ۱۰ درصد برای مناطق توسعه یافته و هفت درصد مناطق کم برخوردار توزیع می شود.
البته در سال گذشته چند کار مهم انجام شد و توانستیم بهره وری را بالا ببریم و برای نمونه در یک دوره ۱۲۰ روزه پرواری شاهد افزایش ۲۰ کیلو تولید گوشت زنده شدیم و اصلاح تعذیه در دستور کار بود که باید از تغذیه دستی استفاده کنیم و زمانی پروار را تنظیم کنیم تا دام برای تعادل بخشی از مرتع خارج شود.
در بخش آب و خاک هم کارهایی انجام می شود چون احساس می کنیم برای تنوع در اشتغال و درآمد باید بعد از کشاورزی به سمت دامپروری و تولید محصولات زراعی برویم که از این نگاه هم در تجهیز اراضی و ساماندهی منابع آبی و ایجاد ایستگاه خظ انتقال و پمپاژ و زهکشی کار می کنیم.
مهمترین نیازهای عشایر راه دسترسی و آب است در این زمینه چه اقداماتی انجام شده است؟
برخی خدمات از نیازهای اساسی عشایر است مانند راههای دسترسی که خوشبختانه ۹۵ درصد مناطق استقرار عشایر از راه دسترسی برخوردار است و برای این که بتوانیم این مسیر را شناسایی و حفاظ کنیم این مسیرها به صورت رقومی برداشت شده و الان ۵۶ هزار کیلومتر راه عشایری داریم که اطلس آن تهیه خواهد شد.
در تامین آب شرب عشایر و دام و حتی تامین آب برای فعالیت کشاورزی کارهایی انجام شده و سالانه میلیونها لیتر آب با تانکر برای دام و عشایر به صورت سیار منتقل می شود برای استفاده و دام و عشایر و اصلاح چشمه ها و قنوات هم در دستور کار است.
* برای تامین سوخت عشایر بویژه استفاده از انرژی های نوین چه خواهید کرد؟
در جایگزینی سوخت فسیلی هم که طرح موثری است برای تسریع در تامین انرژی و جلوگیری
از قطع سرشاخه های درختان و بوته ها امروز با ۷۵ درصد پوشش در حال اجراست که با گازوئیل؛ نفت و گاز مایع و کپسول تامین خواهد شد و استفاده از انرژی های نو هم برای اتلویزیون و حمام و بهداشت در اولویت بعدی قرار دارد.
در استفاده از انرژی های نو تاکنون ۱۲ هزار خانوار در سامانه های خود به سیستم خورشیدی مجهز شده اند.
در سایر نیازها عمده مصرف عشایر آرد گندم است که در گذشته سرانه آرد عشایر از ۱۲ کیلو به ۷ کیلو کاهش یافت که ما آن را به ۱۲ کیلو رساندیم که در محل اسکان تحویل می دهیم.
*بیمه عشایر هم از اهمیت خاصی برخوردار است تاکنون چه تعداد تحت پوشش بیمه قرار گرفته اند؟
بیمه عشایر برای ما از نظر امنیت اجتماعی مهم است و در حال حاضر۵۰ درصد عشایر از بیمه تامین اجتماعی برخوردارند و با اجرای طرح سلامت ۹۸ درصد دفترچه بیمه درمانی دارند.
در بیمه دام هم تقریبا ۳۴ درصد دام در کشور بیمه است و با تامین خسارات امیدواریم انگیزه بیشتری ایجاد کنیم که تصمیم داریم در یک دوره زمانی دو ساله ۵۰ درصد دام را بیمه خواهیم کرد.
برای اسکان عشایر برنامه مدونی دارید؟
در اسکان عشایر که داوطلبانه است برای کسانی که به هر دلیل امکان کوچ ندارند و گاهی سرریز خانوار است و جوانانی که تحصیل کرده اند و یا افراد کهن سال طرح ساماندهی اسکان را داریم که بر اثر مطالعه دقیق کانون هایی برای اسکان(کانون توسعه اسکان) و از نظر تولید اشتغال شناسایی می شوند که برای ما تامین یک شغل جایگزین مهم است مانند این که دامداری به دامپروری تبدیل شود و فعالیت کشاورزی هم در کنار تعریف شود و یک محل اسکان دائمی تعریف می شود که این کار ۵ تا ۱۰ سال طول می کشد تا عشایر اسکان یافته و فعالیت کنند.
* سازمان عشایر در کدام استانهای کشور فعال شده است؟
تا قبل از سال ۹۴ به دلیل ساختار تشکیلات گذشته حدود ۲۱ استان سازمان عشایری داشت که در سال گذشته با اصلاح ساختار و تشکیل ۱۲ اداره کل و یک مدیریت و ۹ اداره و تحول اساسی در اصلاح ساختار بدون افزایش پست ایجاد شد.
برای ارتقاء کیفی ایجاد اداره عشایری در ۲۹ استان طراحی شده که تاکنون این اداره در ۲۶ استان فعال شده و در سه استان قزوین، زنجان و قم بزودی دایر خواهد شد.
برای تحصیل عشایر باید گفت وظیفه اصلی بر عهده آموزش و پرورش است ولی در بازماندگان از تحصیل در دوره اول و دوم متوسطه مشکلاتی داریم که ۹۵ درصد لازم التعلیم در کلاس های عشایری حضور دارند.
خوشبختانه ۷۰ درصد عشایر باسوادند اما در مقطع دبیرستان مشکل داریم و شاهد افت شدید هستیم لذا طرحی مصوب شد که برای بزرگسالان لازم التعلیم و مقاطع سنی مختلف اقداماتی برای تحصیل پیش بینی شده است.
* خشکسالی از مسائلی است که به عشایر آسیب می زند برای حمایت در این بخش چه خواهید کرد؟
خشکسالی به عنوان یک پدیده طبیعی است به همین دلیل سعی شده هم مقطعی و هم با طرح و برنامه کار کنیم که یک برنامه این بود که با سایر راهکارها و تنوع در درآمد و اشتغال فشار بر مرتع کاهش یابد و از سوی دیگر کشت گیاهان دارویی مطرح شده و با جدیت دنبال می کنیم و بزودی در در دو استان به صورت پایلوت شروع شده است.
در حوزه گردشگری که ظرفیت خوبی است یک شیوه نامه کارگروه توسعه گردشگری عشایری و صنایع دستی شکل گرفته که در استانها فعال خواهد شد و در اراضی شیب دار که برای باغبانی و کشاورزی مستعد است هم طرح کشت را پیاده می کنیم که اتکا مردم به دام و دامداری کمتر شود و در مواقع بحران بتوانند خود را اداره کنند.
* چه تسهیلاتی برای کمک به عشایر پیش بینی شده است؟
خوشبختانه دولت چند مصوبه خوبی داشت که تامین منابع بلاعوض پیش بینی شده که در سال گذشته ۱۰۰ میلیارد تومان تسهیلات ۴ درصد بین استانها توزیع شده که به تامین نقدینگی و نهاده های عشایری کمک خواهد کرد.
البته امسال هم ۱۵۰ میلیارد تومان مصوب شده که در قالب تشکل ها توزیع می شود تا در فعالیتهای زنجیره ای و نهاده ها، گیاهان دارویی، تولید گوشت قرمز، صنایع دستی و گردشگری فعال شوند.
در لایحه ای که با دوقید فوریت مصوب شده برداشت ۱.۵ میلیارد دلار از صندوق ملی و اختصاص به مناطق عشایری و روستایی تصویب شد که اگر در صحن علنی هم تصویب شود منابع قابل توجهی برای عشایر پیش بینی و تامین خواهد شد.
در حوزه صنایع دستی که در واقع به عنوان یک اشتغال مکمل و درآمدی برای عشایر بویژه زنان عشایر محسوب می شود برای این که بتوانیم کمک کنیم به عشایر یک فروشگاه اینترنتی صنایع دستی طراحی شده که مورد استقبال قرار گرفته که آن را گسترش می دهیم به سایر استانها تا از ابتدای تولید و خرید ومصرف در فروشگاهها ساماندهی خواهد شد البته این محصولات قابل صادرات است اما فعلا در داخل عرضه می شود.
* میزان تولید عشایر در کشور سالانه تا چه میزان است؟
تولیدات عشایری ۵ میلیون و ۷۰۰ هزار تن در حوزه کشاورزی است و آنچه ما داریم در گوشت قرمز ۲۵ درصد و در صنایع دستی ۳۵ درصد متعلق به عشایر است و در اقتصاد ملی سهیم هستند
صادرات دام سبک از سال ۹۳ مجوز گرفت و امسال ۷۰۰ هزار راس صادر شده که عمدتا در حوزه عشایر است و در حوزه استاندارد سازی هم ۴ استان به عنوان پایلوت برای تولید ارگانیک انتخاب شده که سه سال طول می کشد تا تولیدات ارگانیک برندسازی شود.
با قاطعیت باید گفت نوع زندگی عشایر مبتنی بر اقتصاد مقاومتی است زیرا سیستم تمام عیار خودگردان، درون زا و برون گرا، مبتنی بر عدالت، مردم محوری با دانش بومی که بر دانش علمی ارجحیت دارد در آن دیده می شود.
در استان قزوین ۵۰۰ خانوار عشایر با جمعیتی بالغ بر ۳ هزار نفر زندگی می کنند.