دکترسارا فلاحی -استاددانشگاه
کد خبر: ۷۰۵۱۸۰
تاریخ انتشار: ۲۹ دی ۱۳۹۷ - ۲۱:۴۸ 19 January 2019

عوامل خروج آمریکا از سوریه را هر گونه که تفسیر کنیم  طبعاً این خروج حامل پیامدهای مختلفی برای خاورمیانه خواهد بود. قطعاً آمریکا نمی­خواهد خاورمیانه را به عنوان هارتلند دنیا به راحتی رها کند و آن را بدون بهره برداری و استفاده به رقبای خود واگذار کند. همه از جمله خود آمریکایی ها بهتر از همه می دانند که آمریکا هرگز به قصد مبارزه با داعش و نابودی آن به سوریه نیامده بود که حال بخواهد سوریه پساداعش را به واسطه پایان نقش آفرینی خود در مبارزه با داعش ترک کند. به همین خاطر خروج آمریکا از سوریه را می توان یک جابجایی مکانی قلمداد کرد که با هدفی جز ایجاد بحران ناشی از خلأ قدرت در سوریه انجام نمی گیرد. حال این جابجایی مکانی ناشی از ناتوانی آمریکا در مدیریت منافع خود در سوریه و یا قدرت و نفوذ رقبای آن از قبیل ایران و روسیه باشد مقوله­ای دیگر است. اما خروج آمریکا از سوریه چه ناشی از ضعف این کشور باشد که منجر به تحرک مکانی آن شده باشد و چه ناشی از تغییر تاکتیک این کشور برای گشودن یک جبهه بحران جدید در خاورمیانه باشد بدون شک بعد از این خروج تمام کشورهای حاضر در سوریه به دنبال گرفتن دست بالا در تحولات این کشور خواهند بود و این خود حامل یک منازعه بزرگ است که بسیاری از صاحب نظران نیز معتقدند یکی از امیدواری های آمریکا بعد از خروج، رخ دادن چنین منازعه ای در سوریه است.خصوصاً این که در حال حاضر، ایالات متحده از طریق متحدان کرد خود، حدود یک سوم سرزمین سوریه را در اختیار دارد. این مناطق که به عنوان " سوریه مفید" نامگذاری شده است شامل میدان های عمده نفت و گاز سوریه، منابع اصلی آب، سدها، نیروگاه ها و بسیاری از زمین های حاصلخیز آن است که با خروج آمریکا همه نیروهای میدانی حاضر در سوریه به دنبال تسلط بر این منطقه خواهند بود:

روسها که فاقد منابع مالی برای بازسازی عمده در سوریه پس از جنگ هستند تمام تلاش خود را به کار خواهند بست تا از طریق حمایت نظامی از دولت بشار اسد هم خلأ قدرت در این منطقه را پر کنند و هم در سایه توان نظامی خود رقبای خود را در سوریه تحت تأثیر قرار دهند.

ایران نیز که از زمان حمله ایالات متحده به عراق در سال 2003، سخت تلاش کرده است تا "هلال شیعه" را از غرب افغانستان تا دریای مدیترانه ایجاد کند. حذف میدانی داعش و خروج ایالات متحده از سوریه می تواند امکان تکمیل راهروی زمینی  تهران _دمشق_لبنان را در اختیارش قرار دهد و عرصه را بر اسرائیل تنگ­تر نماید و مجدداً مانند سال 2011 که اوباما دستور خروج ارتش آمریک از عراق را صادر نمود و بهترین فرصت را در اختیار ایران قرار داد تا به تقویت موقعیت منطقه ای خود بپردازد این بار نیز به بازتولید قدرت منطقه­ای خود بپردازد. نکته دیگر این که خروج آمریکا از سوریه می تواند اختلافات ایران و روسیه را در سوریه آشکار کند و احتمالاً روسیه و ایران بر سر حضور در سوریه دچار اختلافات اساسی شوند طبعاً بشار اسد نیز به عنوان رئیس جمهور دولتی ضعیف که توان مقابله با واحدهای سیاسی حاضر در سوریه را ندارد دل به منازعه و شکاف­های احتمالی میان این واحدهای سیاسی دوخته است تا در سایه این اختلافات کشورش شاهد خروج بقیه کشورها و بازگشت حاکمیت سوریه شود.هر چند از زاویه دیگراین منازعات احتمالی حتی می تواند منجر به تشدید بحران سوریه شود.

تل آویو هم که برای مقابله با نفوذ ایران در سوریه به طور کامل وابسته به ایالات متحده است با خروج آمریکا از سوریه، کمترین اهرم  و توان را برای مدیریت حوادث سوریه در اختیار خواهد داشت و تلاش خواهد نمود با تقویت پتانسیل منازعه بین نیروهای حاضر در سوریه،امنیت خود را تأمین کند. دامن زدن به اختلافات ایران و روسیه یکی از تاکتیک­های اسرائیل خواهد بود.

عربستان سعودی نیز حضوری مستقیم در سوریه ندارد اما دلارهای نفتی و سلفی های تکفیری مورد حمایتش نقش مهمی در اشغال سوریه داشته اند تلاش خواهد نمود تا با نزدیک شدن به بشار اسد و وعده حمایت­های مالی برای بازسازی سوریه خلأ حضور آمریکا در حمایت از بازوهای تکفیریش را پر کند. عربستان برای مقابله با نفوذ ایران و ترکیه  فقط در نوامبر گذشته ۱۰۰ میلیون دلار خرج نمود تا آمریکا در سوریه بماند. با تصمیم آمریکا برای ترک سوریه خود را در مقابل ایران و ترکیه تنها می بیند و تلاش می کند در سوریه جای پایی برای خود باز کند.

ترکیه نیز به حضور در «سوریه مفید» علاقه مند است.ترکیه که مخالف حمایت آمریکا از گروه های کردی است از آن بیم دارد که ممکن است آمریکا با ترک سوریه شرایط تحرکات کردها را فراهم کند. از طرف دیگر ترکیه با اتخاذ سیاست نوعثمانی گری و بلندپروازی های اردوغان به دنبال بازسازی نفوذ و اقتدار امپراطوری عثمانی در منطقه است و در این مسیر طبعاً حضور مقتدرانه در سوریه هم می­تواند ایران و روسیه را تحت تأثیر قرار دهد و هم نقطه آغازی برای تحقق رؤیاهای اردوغان باشد که البته با توجه به میزان و شیوه نفوذ ایران در سوریه و توان نظامی روسیه تحقق این رؤیا مشکل به نظر می­رسد.

گروه های کردی و ارتش آزاد نیز در حال حاضر که رسماً توسط حامی ابرقدرت خود رها شده اند، دو راه بیشتر ندارند یا به واسطه تسلیح و تجهیزی که توسط آمریکا شده اند به مبارزه برای جدایی ادامه دهند که قطعاً توان مقابله همزمان با ایران،سوریه و ترکیه را نخواهند داشت و یا مجبور خواهند شد برای زنده ماندن در محیط سیاسی جدید به دنبال متحدان جدید باشند و به احتمال زیاد، به محور روسیه-ایران-سوریه نزدیک خواهند شد تا مانع از دخالت نظامی ترکیه گردند. 

بنابراین  نتیجه نهایی تصمیم ترامپ برای ترک سوریه شاید شروع یک جنگ جدید علیه همه در خاورمیانه باشد.به عبارت دیگر ممکن است عمل نمودن ترامپ به وعده انتخاباتی خود مبنی بر خروج نیروهای آمریکا از سوریه حامل یک مناقشه و بحران جدید آمریکایی باشد هم چنان که در پس عمل نمودن اوباما به وعده انتخاباتی خود در سال ۲۰۱۱مبنی بر خروج آمریکا از عراق، ظهور داعش نهفته بود!

 

اشتراک گذاری
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار