چند روزیست که رتبه های کنکور سراسری را اعلام کرده‌اند، غالب رتبه های برتر اختصاص به برخی مدارس خاص داشته که گویا حتی بالاترین مقام وزارت آموزش و پرورش نیز حریف آنها نشده، بررسی اجمالی از وضعیت اقتصادی والدین دانش آموزان مدارس مذکور و بخصوص رتبه های برتر کنکور نشان دهنده آنست، که جامعه ضعیف و محروم سهم بسیار ناچیزی را بخود اختصاص داده اند، و این فرضیه در اذهان متبادر میشود، که وضعیت آموزش عالی بجای اینکه در ریشه کن کردن فاصله طبقاتی گام بردارد، متاسفانه در افزایش این شکاف نقش داشته و عملا راه ورود را برای رشته و دانشگاه های برتر و خوب بعلت آمادگی نابرابر داوطلبان، بر اساس ثروت و توجه والدین بصورت گزینشی درآورده است.
وقتی در میان رتبه های تک، دو و سه رقمی و حتی اندک بودن تعداد دانش آموزان مناطق محروم و از خانواده های کم بضاعت در رتبه های چهار رقمی نامی از اینگونه داوطلبان نمی‌بینیم، و در کنار این فاجعه اجتماعی با گردش میلیاردی در آموزشگاه‌های علمی آزاد مواجه می‌شویم، رشته های تاپ و آینده دار را نه در توزیع مناسب هوش و
استعداد بلکه تبعیضی آشکار با فرمانروایی ثروت و پول تعریف مینماییم.
هر چند توسعه نامتوازن انسانی حتی در بعد کیفی آن که ابزارش آموزش و هدفش ایجاد فرصت های برابرشغلی و قدرت اجرایی است، موجب آسیب به سرمایه اجتماعی میگردد اما نباید فراموش کرد که در دراز مدت، زیر ساخت های علمی جامعه، بدلیل شکاف قابل تأمل وضعیت آموزشی که ناشی از فاصله طبقاتی و توزیع ناعادلانه ثروت میباشد، دچار صدمه جدی و تزریق کینه ورزی بین اجتماع انسانی را باعث میگردد.
درکشورهایی از قبیل کشور خودمان. فارغ از برخی نامهربانی ها و رانت های فامیلی و محفلی، ورود به آموزش عالی تقریبا تنها نردبان ترقی اجتماعی و حکومتی دانش آموزان مناطق محروم و مستضعف به شمار میآید، حالا هم اگر قرار است، این تنها روزنه ارتقافردی، توسط آموزشگاه‌ها و مدارس رنگارنگی که پیش شرط ورود به آنها پول و موقعیت شغلی والدین است، بسته شود؛ عملا آموزش عالی با همکاری آموزش و پرورش رشته و دانشگاههایی که مطلوبیت بیشتری را داشته اند، پیش فروش کرده است.
موضوع شیفتگی به تحصیلات عالیه نیست، بلکه برای کلثومی که علیرغم استعداد ذاتی و تلاش شبانه روزی نتوانسته در یک ماراتون نابرابر، رتبه مورد انتظارش را کسب نماید، توضیحش سخت است، که چون پدرش کارگر روزمزد است، در این رقباتها کم میآورد.
حالا دیگر نه تتها دانشگاه های پردیس چند ده میلیونی جولانگاه پول و ایجاد فرصت برتر برای متمولین شده بلکه حتی دانشگاه‌های دولتی هم بدلایل پیشگفت به نوعی در تسخیر ثروتمندان و صاحبان مشاغل برتر اجتماعی درآمده است، البته اذعان به این نکته که ورود محدودی از فرزندان محروم اجتماعی در رشته و رتبه های خوب نافی این نیست که نابرابری در پذیرش دانشگاه ها آنقدر پررنگ شده که از کنکور بعنوان غول یک بزرگراه تعبیر میکنند که روز به روز بر عوارض ورودی خود می افزاید.
(فاضل خمیسی)
