بازار ثانویه ارزی پس از روز‌ها بحث و بررسی، سرانجام به مذاق دولت خوش آمد و ایجاد و راهاندازی شد، اما هنوز به هدفی که انتظار می‌رفت، نرسیده است و مشاهده‌های عینی نشان می‌دهد نرخ ارز در بازار کاهش محسوسی نداشته است.
بازار ثانویه ارزی پس از روز‌ها بحث و بررسی، سرانجام به مذاق دولت خوش آمد و ایجاد و راهاندازی شد، اما هنوز به هدفی که انتظار می‌رفت، نرسیده است و مشاهده‌های عینی نشان می‌دهد نرخ ارز در بازار کاهش محسوسی نداشته است.
آن‌هایی که موافق شکل‌گیری بازار ثانویه بودند، می‌گفتند این بازار کمک خوبی به وضعیت کنونی می‌کند و می‌تواند قیمت‌ها را متعادل کند که البته این ادعا می‌تواند صادق باشد، در صورتی که ساختار مناسبی هم برای آن تعریف کرده باشند.
هرچند صادرکنندگانی که از ارائه ارز صادراتی خود به‌سامانه نیما معاف شدند، استقبال خوبی از از بازار ثانویه ارزی داشته و دارند، اما این تصمیم می‌تواند فسادآور هم باشد چراکه گروهی دیگر را محدود به فروش ارز به نرخ ۴۲۰۰ تومانی کرده‌ایم و این در حالی است که گروه‌های پتروشیمی و فولادی کشور نیز برای ورود به بازار ثانویه فعالیت‌هایی را آغاز کرده‌اند. به هر حال باید بیشتر منتظر ماند و دید در آینده بازار ثانویه بر بازار ارز کشور و بخش‌های گوناگون چه تاثیری دارد؟ اما انتظار تا چه زمانی؟
در همین باره رئیسان کمیسیون‌های صنایع، معادن، کشاورزی، قضایی و سرمایه‌گذاری اتاق بازرگانی ایران، ضمن انتقاد از روند و کارکرد بازار ثانویه ارزی در فیلمی کوتاه که در پایگاه خبری اتاق بازرگانی ایران منتشر شد، معتقدند که راه برون‌رفت از مشکلات بازار ارز، مسیری است که منطبق بر مکانیسم عرضه و تقاضای بازار باشد.
ساختار مشخصی نداریم
ابوالفضل روغنی - رئیس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران: بازار ثانویه یکی از راه‌های نجات و حل مسائل در کشور ما است، اما باید مکانیسم‌ها و ساختار‌های آن را به‌درستی طراحی کنند. دولت فقط پیشنهاد ما را پذیرفته، اما چون ساختار مناسبی طراحی نکرده، شاهد نابسامانی‌های کنونی هستیم. محل عرضه و تقاضا دقیق طراحی نشده؛ یعنی مشخص نیست منابع از کدام مسیر و به چه سبک و سیاقی توزیع می‌شود. در حالی که باید هر چه ارز سرگردان و آزاد است، وارد این بازار شود و براساس همین ساختار نیز متقاضیان ارز خود را تامین کنند.
فقط دو نرخ ارز داشته باشیم
غلامعلی فارغی - رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ایران: بازار ثانویه به‌عنوان بازار برون‌رفت از بن‌بست کنونی ایجاد شد، اما به قدری حاشیه داشت که در اجرا دچار مشکلات و موانعی است. پیشنهاد می‌کنیم فقط دو نرخ ارز در اقتصاد داشته باشیم؛ یکی ارز ارزان برای کالا‌های اساسی و افراد کاملا مشخص که نیاز واقعی دارند و دیگری برای سایر کالا‌ها و نیاز‌های دیگر که از بازار آزاد تامین شود. هرچند در ابتدای امسال ارز تک‌نرخی اعلام شد، اما درحال‌حاضر نیز ارز تک نرخی نیست و با ارز چند نرخی روبه‌رو هستیم. هر ایستگاهی که ایجاد می‌کنند، مانع است و رانت ایجاد می‌کند، اما اگر به آسانی و شفاف در سامانه عرضه شود، متقاضیان هم می‌توانند به‌راحتی ارز را دریافت کنند.
تصمیم نابجا و بدون برنامه
فریال مستوفی - رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق بازرگانی ایران: ما در اتاق بازرگانی در ۵ سال گذشته بار‌ها درخواست یکسان‌سازی نرخ ارز را داشتیم، اما حالا پس از ۵ سال که این درخواست عملیاتی شد، متاسفانه نابجا و بدون برنامه‌ریزی بود که پس از آن نیز تصمیم گرفته شد تا بازار ثانویه ارز ایجاد شود تا واردکننده و صادرکننده بتوانند ارز توافقی بخرند و بفروشند؛ در واقع این هم پیشنهاد ما بود و خوشبختانه دولت هم پذیرفت، اما هنوز برنامه اجرایی مطلوبی ندارد. سامانه نیما به‌طور کامل راهاندازی نشده است و نتوانسته‌اند هر دو این بازار‌ها را به هم وصل کنند، اما اگر اجازه بدهند عرضه و تقاضا نرخ را مشخص کند، به‌طور حتم صادرکننده‌ها هم باید تولید کنند، پس نیاز به پول دارند و در نتیجه باید پول‌شان را به چرخه اقتصادی برگردانند، اما با قیمتی که نظام عرضه و تقاضا در بازار مشخص می‌کند.
عرضه و تقاضا نرخ را مشخص کند
ناصر ریاحی - رئیس کمیسیون قضایی اتاق بازرگانی ایران: باید همین بازار ثانویه را ادامه دهیم و همه در همین بازار کار کنند؛ در واقع عرضه و تقاضا نرخ و شرایط را تعیین کند. برای برخی کالا‌ها که مورد نظر دولت است هم می‌توان سازکار مشخصی تعریف کرد. قانون یا بخشنامه باید کلی باشد و وارد جزییات نشود، اما اگر وارد جزییات هم شد باید همه آن را بگوید وگرنه قابل تفسیر خواهد شد. درحال‌حاضر نیز برای من به‌عنوان فعال اقتصادی هنوز مشخص نیست با چه کسی باید تفاهم کنم و واریزنامه را بخرم؟ یا اگر ارز برای خودم باشد چه کنم و اگر نباشد چه؟ در نتیجه با همه این تفاسیر قابلیت اجرا را از دست می‌دهد. ما بازاری داریم که تحت کنترل است و منابع هم تحت نظارت است، اما مقررات نمی‌خواهد و باید اجازه داد واردکننده و صادرکننده وارد مذاکره شوند و به‌طور توافقی خرید و فروش داشته باشند.
بروکراسی فسادآور است
آن‌هایی که موافق شکل‌گیری بازار ثانویه بودند، می‌گفتند این بازار کمک خوبی به وضعیت کنونی می‌کند و می‌تواند قیمت‌ها را متعادل کند که البته این ادعا می‌تواند صادق باشد، در صورتی که ساختار مناسبی هم برای آن تعریف کرده باشند.
هرچند صادرکنندگانی که از ارائه ارز صادراتی خود به‌سامانه نیما معاف شدند، استقبال خوبی از از بازار ثانویه ارزی داشته و دارند، اما این تصمیم می‌تواند فسادآور هم باشد چراکه گروهی دیگر را محدود به فروش ارز به نرخ ۴۲۰۰ تومانی کرده‌ایم و این در حالی است که گروه‌های پتروشیمی و فولادی کشور نیز برای ورود به بازار ثانویه فعالیت‌هایی را آغاز کرده‌اند. به هر حال باید بیشتر منتظر ماند و دید در آینده بازار ثانویه بر بازار ارز کشور و بخش‌های گوناگون چه تاثیری دارد؟ اما انتظار تا چه زمانی؟
در همین باره رئیسان کمیسیون‌های صنایع، معادن، کشاورزی، قضایی و سرمایه‌گذاری اتاق بازرگانی ایران، ضمن انتقاد از روند و کارکرد بازار ثانویه ارزی در فیلمی کوتاه که در پایگاه خبری اتاق بازرگانی ایران منتشر شد، معتقدند که راه برون‌رفت از مشکلات بازار ارز، مسیری است که منطبق بر مکانیسم عرضه و تقاضای بازار باشد.
ساختار مشخصی نداریم
ابوالفضل روغنی - رئیس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران: بازار ثانویه یکی از راه‌های نجات و حل مسائل در کشور ما است، اما باید مکانیسم‌ها و ساختار‌های آن را به‌درستی طراحی کنند. دولت فقط پیشنهاد ما را پذیرفته، اما چون ساختار مناسبی طراحی نکرده، شاهد نابسامانی‌های کنونی هستیم. محل عرضه و تقاضا دقیق طراحی نشده؛ یعنی مشخص نیست منابع از کدام مسیر و به چه سبک و سیاقی توزیع می‌شود. در حالی که باید هر چه ارز سرگردان و آزاد است، وارد این بازار شود و براساس همین ساختار نیز متقاضیان ارز خود را تامین کنند.
فقط دو نرخ ارز داشته باشیم
غلامعلی فارغی - رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ایران: بازار ثانویه به‌عنوان بازار برون‌رفت از بن‌بست کنونی ایجاد شد، اما به قدری حاشیه داشت که در اجرا دچار مشکلات و موانعی است. پیشنهاد می‌کنیم فقط دو نرخ ارز در اقتصاد داشته باشیم؛ یکی ارز ارزان برای کالا‌های اساسی و افراد کاملا مشخص که نیاز واقعی دارند و دیگری برای سایر کالا‌ها و نیاز‌های دیگر که از بازار آزاد تامین شود. هرچند در ابتدای امسال ارز تک‌نرخی اعلام شد، اما درحال‌حاضر نیز ارز تک نرخی نیست و با ارز چند نرخی روبه‌رو هستیم. هر ایستگاهی که ایجاد می‌کنند، مانع است و رانت ایجاد می‌کند، اما اگر به آسانی و شفاف در سامانه عرضه شود، متقاضیان هم می‌توانند به‌راحتی ارز را دریافت کنند.
تصمیم نابجا و بدون برنامه
فریال مستوفی - رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق بازرگانی ایران: ما در اتاق بازرگانی در ۵ سال گذشته بار‌ها درخواست یکسان‌سازی نرخ ارز را داشتیم، اما حالا پس از ۵ سال که این درخواست عملیاتی شد، متاسفانه نابجا و بدون برنامه‌ریزی بود که پس از آن نیز تصمیم گرفته شد تا بازار ثانویه ارز ایجاد شود تا واردکننده و صادرکننده بتوانند ارز توافقی بخرند و بفروشند؛ در واقع این هم پیشنهاد ما بود و خوشبختانه دولت هم پذیرفت، اما هنوز برنامه اجرایی مطلوبی ندارد. سامانه نیما به‌طور کامل راهاندازی نشده است و نتوانسته‌اند هر دو این بازار‌ها را به هم وصل کنند، اما اگر اجازه بدهند عرضه و تقاضا نرخ را مشخص کند، به‌طور حتم صادرکننده‌ها هم باید تولید کنند، پس نیاز به پول دارند و در نتیجه باید پول‌شان را به چرخه اقتصادی برگردانند، اما با قیمتی که نظام عرضه و تقاضا در بازار مشخص می‌کند.
عرضه و تقاضا نرخ را مشخص کند
ناصر ریاحی - رئیس کمیسیون قضایی اتاق بازرگانی ایران: باید همین بازار ثانویه را ادامه دهیم و همه در همین بازار کار کنند؛ در واقع عرضه و تقاضا نرخ و شرایط را تعیین کند. برای برخی کالا‌ها که مورد نظر دولت است هم می‌توان سازکار مشخصی تعریف کرد. قانون یا بخشنامه باید کلی باشد و وارد جزییات نشود، اما اگر وارد جزییات هم شد باید همه آن را بگوید وگرنه قابل تفسیر خواهد شد. درحال‌حاضر نیز برای من به‌عنوان فعال اقتصادی هنوز مشخص نیست با چه کسی باید تفاهم کنم و واریزنامه را بخرم؟ یا اگر ارز برای خودم باشد چه کنم و اگر نباشد چه؟ در نتیجه با همه این تفاسیر قابلیت اجرا را از دست می‌دهد. ما بازاری داریم که تحت کنترل است و منابع هم تحت نظارت است، اما مقررات نمی‌خواهد و باید اجازه داد واردکننده و صادرکننده وارد مذاکره شوند و به‌طور توافقی خرید و فروش داشته باشند.
بروکراسی فسادآور است
بهرام شکوری - رئیس کمیسیون معادن اتاق بازرگانی ایران: ما فعالان بخش خصوصی، موضوع راهاندازی بازار موازی ارز را از نظر اتاق مطرح کردیم، اما بازار کنونی، آن بازاری نیست که به‌عنوان بازار ثانویه ارزی مطرح شده بود. در اصل تک‌نرخی شدن ارز اشتباه بود و هرچند در برهه حساس اوایل سال مفید بود، اما نباید استمرار پیدا می‌کرد. درحال‌حاضر دو ماه است در سامانه نیما برای واردات تجهیزات بزرگترین پروژه ملی کشور ثبت‌نام کرده‌ایم و پول ریالی را ما نیز بلوکه کرده‌اند و از حساب برداشته‌اند، اما هنوز ارزی به این طرح اختصاص نداده‌اند. برای دریافت ارز، مجوز‌هایی هم باید ازسوی وزارت صنعت، معدن و تجارت صادر شود، اما دو ماه است که در بروکراسی اداری مانده و موفق به دریافت ارز نشده‌ایم.
نظام بروکراسی اداری که ایجاد کرده‌اند، فسادآور است و برخی نیز از محل همین ارز ۴۲۰۰ تومانی میلیارد‌ها به جیب زدند و این مفسده‌ها را ایجاد کردند. حالا اینکه نهاد‌های نظارتی بروند، برخورد کرده یا بازار را کنترل کنند به اعتقاد من جوابگو نیست؛ چراکه اگر از همان ابتدا بازار موازی ارز را راهاندازی می‌کردیم و ارز حاصل از صادرات غیرنفتی به این بازار ورود می‌کرد و معامله انجام می‌شد، مشکلات و مسائل کنونی را هم نداشتیم. چه بسا خیلی از تقاضا‌ها را نیز نمی‌توانستند تامین کنند.
زهرا طهرانی
