توسعه گلخانه ها مرهم تنش های آبی کشاورزی

در پی خشکسالی های اخیر شاهد کاهش تولید محصولات کشاورزی و سطح زیر کشت محصولات پاییزه و بهاره در استان هستیم که موجب ضرر و زیان و خسارت وارده به کشاورزان استان خراسان شمالی شده است، توسعه گلخانه ها تنها راه برون رفت از مشکلات مربوط به خشکسالی و اقدامی موثر برای کاهش مصرف آب است.
مشکل کم آبی و کاهش نزولات جوی در سال های اخیر مهم ترین معضل در بخش کشاورزی خراسان شمالی به حساب می آید که به گفته کارشناسان این حوزه تنها راهکار برای مقابله با این پدیده توسعه فضاهای گلخانه ای است.
به گفته کارشناسان و خبرگان بخش کشاورزی کشت های گلخانه ای مصرف آب بسیار پایین و بازده تولید قابل توجهی دارند که باید محصولات آب بر را به فضای گلخانه انتقال داد تا مشکل کم آبی ضرر و زیان به حوزه تولید وارد نکند.
یکی از مهم ترین پروژه های اقتصاد مقاومتی در دولت تدبیر و امید در حوزه کشاورزی، پروژه توسعه کشت های گلخانه ای است که در برخی از شهرستان ها در حال اجرا است زیرا که یکی از مزایای آن ورود آب های سطحی به چرخه مصرف و جلوگیری از هدر رفت آب است.
یکی از کشاورزان خبره استان خراسان شمالی می گوید: عمده کار مردم این منطقه کشاورزی و اقتصاد منطقه بر روی این محور است اما خشکسالی های دو دهه اخیر باعث چالش در این حوزه شده است.
علیرضا قویدل که خود تحصیل کرده در بخش کشاورزی است بر گسترش گلخانه ها در اراضی کشاورزی استان تاکید کرد و گفت: در گلخانه برای تولید هر کیلوگرم گوجه فرنگی 40 لیتر و در فضای باز برای همین مقدار تولید 400 لیتر آب یعنی 10 برابر مصرف می‌شود.
وی با بیان اینکه سبزی‌های برگی قابلیت انتقال و تولید در فضای گلخانه‌ای را دارند، گفت: کشت های گلخانه های بازده بسیار خوبی دارد و درآمد قابل توجهی برای سرمایه گذار در پی خواهد داشت.
یکی دیگر از کشاورزان خراسان شمالی گفت: با توجه به خشک شدن چشمه ها و قنات ها و کاهش منابع آبی زیرزمینی، منابع آب باید صحیح مدیریت شود که این کار در گرو همکاری مسئولان و بهره‌برداران است.
محمد ریاحی اظهارداشت: بهره‌وری و تکنولوژی‌های کشاورزی نقش مهمی در عملکرد تولیدات کشاورزی دارد که در این راستا باید به دنبال افزایش بهره‌وری و انتقال تولیدات محصولات سبزی به داخل گلخانه‌ها باشیم زیراکه با تحقق کامل این امر صرفه‌جویی بسیاری در مصرف آب صورت می‌گیرد.
وی گفت: مسئولان باید به دنبال آن باشند که به منظور کاهش مصرف آب، محصولاتی که قابلیت انتقال به داخل گلخانه‌ها را دارند شناسایی و در این زمینه اقدام کنند.
یکی دیگر از کشاورزان با اشاره به اخذ تسهیلات برای گلخانه ها می گوید: نظام بانکی می‌تواند با تسهیل شرایط با توجه به شرایط اقلیمی کشاورزان توسعه کشت گلخانه‌ای را شتاب بخشد.
نظر محمد پیشه با اشاره به توسعه کشت گلخانه ای و حمایت از بخش کشاورزی اظهارداشت: باید شرایطی را فراهم کنیم که استفاده از تسهیلات برای کشاورزان آسان شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی نیز در گفت وگو با خبرنگار ایرنا گفت: میزان آب ذخیره سازی شده فعلی در مخزن سدهای این استان در مقایسه با مدت مشابه پارسال 20 میلیون مترمکعب کاهش دارد.
سیدابراهیم علوی افزود: اکنون 64 میلیون مترمکعب آب در پشت سدهای استان ذخیره است که این میزان معادل 28 درصد از حجم این مخازن است.
وی اظهار داشت: اکنون 72 درصد از حجم 226 میلیون مترمکعبی سدهای استان خالی است.
اکنون سد بارزو در شیروان تنها معادل 4 درصد از حجم مخزن، آب ذخیره دارد و 93 درصد از حجم سد بیدواز در اسفراین، 81 درصد از حجم سد چری و 83 درصد از حجم سد سومبار خالی است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی گفت: توسعه کشت های گلخانه ای یکی از مهم ترین سیاست های افزایش بهره وری و مدیریت راهبردی آب است به طوری که می توان با مقدار کمی از نهاده های تولید و آب به چندین برابر افزایش کمی و کیفی تولیدات کشاورزی دست یافت.
عبدالله یوسفی در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: بررسی ها نشان می دهد میزان مصرف آب برای تولید هر کیلوگرم محصول کشت شده در فضای باز تقریبا 12برابر کشت های گلخانه ای است در حالی که عملکرد سالانه کشت گلخانه ای حدود 10 برابر کشت در فضای باز است.
وی بهینه کردن استفاده از منابع و نهاده های تولید، کاهش ریسک تولید و کنترل بهتر شرایط محیطی، امکان تولید محصولات متنوع و خارج فصل نظیر سبزیجات، گل های شاخه بریده اندام های تکثیری، میوه ها سبزیجات، میوه های ریز، گیاهان دارویی و گلدانی و بذر میوه، کاهش هزینه های تولید به ازای هر کیلو گرم محصول را از جمله مزایای این نوع کشت عنوان کرد.
یوسفی افزود: همچنین افزایش بازدهی اقتصادی نسبت به کشت در فضای باز، توسعه کشت های نشایی و کاهش 30 درصدی مصرف آب، ایجاد گردش مالی دایمی در سال برای بهره بردار، اشتغالزایی پایدار برای نیروی انسانی و فعال شدن صنایع مرتبط نظیر کارخانجات و کارگاه های ساخت قطعات فلزی از دیگر مزایای مهم و ضرورت توجه به توسعه کشت های گلخانه ای است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی گفت: بر این اساس افزایش تولید در محیط های کنترل شده به عنوان یکی از مهم ترین برنامه های اقتصاد مقاومتی سازمان جهاد کشاورزی استان است که اهداف کمی استان در پایان برنامه ششم و افق 1404 توسعه و ساخت 200 هکتار گلخانه هدفگذاری شده است.
یوسفی افزود: محصولات قابل کشت در گلخانه ها شامل سبزی و صیفی جات نظیر گوجه فرنگی، خیار، سبزی ریحان، کلم بروکلی و گیاهان گلدانی و گل های شاخه بریده نظیر لسیانتوس، شب بو، آلوورا،کاکتوس، نشاء گیاهان دارویی، قلمه گل محمدی، نهال پسته و ... برآورد می شود.
وی با بیان اینکه تاکنون 13 طرح احداثی با سطح 5.3 هکتار برای دریافت 63 میلیارد و 755 میلیون ریال تسهیلات ارزان قیمت به بانک ها معرفی شده اند، گفت: همچنین به منظور اصلاح و نوسازی به 6 واحد گلخانه ای با سطح 1.1 هکتار 2 میلیارد و 255 میلیون ریال تسهیلات پرداخت شده است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی افزود: طرح های ساخت و اصلاح و نوسازی گلخانه ها از پروژه های اولویت دار استان است، منابع بانکی لازم در این خصوص تجهیز شده است و برای پرداخت تسهیلات هیچ گونه محدودیتی وجود ندارد.
یوسفی اظهار داشت: تسهیلات توسعه و اشتغال پایدار مناطق روستایی و عشایری فرصت بسیار مناسبی جهت توسعه و اصلاح و نوسازی گلخانه ها استان می باشد، لذا به متقاضیان و گلخانه داران توصیه می شود با مراجعه به آدرس سایت کارا در سامانه www.kara.mcls.cov.ir ثبت نام کنند.
وی گفت: به منظور فراهم آوردن امکان بهره برداری اقتصادی از اراضی خرد کشاورزی، ایجاد فرصت های مناسب شغلی با سرمایه گذاری اندک، افزایش تولید در جوار مراکز جمعیتی و اقامتی، توسعه فرهنگ کشاورزی خانواری و تجربه اندوزی و کسب مهارت های لازم جهت آشنایی بیشتر با شیوه های مدرن کشت و تولید در محیط های گلخانه ای با پیگیری های به عمل آمده دستورالعمل ساماندهی و تاسیس گلخانه های کوچک مقیاس (کمتر از 3 هزار متر مربع) در اراضی داخل محدوده روستاها و شهرها تدوین و ابلاغ شده است.
یوسفی افزود: در سال های اخیر گلخانه های کوچک مقیاس توسعه زیادی در شهرستان اسفراین داشته و زمینه مناسبی برای ایجاد فرصت های شغلی فراهم آورده است.
سطح گلخانه های این استان 22.62 هکتار است که میزان تولید آن شامل چهار هزار و 375 تن انواع محصولات صیفی و سبزی، دارویی و 342 هزار گیاهان گلدانی است.
معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استاندار خراسان شمالی بر ارائه برنامه توسعه شهرک های گلخانه ای تا سال ۱۴۰۰ تاکید کرد.
مجید پور عیسی اظهار داشت: سازمان جهاد کشاورزی استان علاوه بر ارائه سیمای کنونی شهرک های گلخانه ای استان دیگر پروژه های جدید خود در این حوزه را با اعلام جدول زمان بندی برای ایجاد، تکمیل و توسعه ارائه دهد.
وی افزود: توسعه شهرک های گلخانه ای استان نیازمند تامین زیرساخت ها است که سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان به همکاری دستگاه های اجرایی باید این موضوع را در دستور کار خود قرار دهند و همکاری های لازم را داشته باشند.
پورعیسی بر انجام مطالعات کارشناسی ایجاد شهرک های گلخانه ای جدید و توسعه شهرک های موجود تاکید کرد و گفت: به عنوان مثال بهره مندی از دانش و فناوری جدید برای پایداری سازه های گلخانه ای مهم است زیرا که توجه به این موضوع باعث می شود متناسب با شرایط آب و هوایی موجود هر منطقه از سازه های مناسب استفاده کنیم و از هدررفت هزینه ها جلوگیری کنیم.
میزان بارش باران در سال زراعی جاری در این استان در مقایسه با دوره آماری 37.8 درصد کاهش یافته است.
جمع بارندگی در سال زراعی 97-96 ( یک مهر تا 21 اردیبهشت) 121.6 میلیمتر و در دوره آماری 195.5 میلیمتر بوده است.
جمع بارندگی سال زراعی جاری در مقایسه با مدت مشابه پارسال 23.5 درصد کاهش یافته است، در سال زراعی 96-95، 158.9 میلیمتر باران در این استان باریده است.
هم اکنون این استان 28 هزار کیلومتر مربعی شمال شرق کشور در زمره 3 استان اول از لحاظ خشکسالی شدید تا بسیار شدید قرار گرفته است.
استان خراسان شمالی 344 هزار هکتار عرصه کشاورزی دارد که از این سطح 300 هزار هکتار زراعی و مابقی باغ است؛ این استان همچنین 82 هزار بهره بردار دارد.